معاون وزیر جهاد کشاورزی گفت: حدود ۲۹۷ دشت یا حوزه هیدرولوژی کوچک کشور در شرایط بحرانی قرار گرفته است.
به گزارش خبرنگار مهر، عباس کشاورز در جمع خبرنگاران اظهار داشت: به طور کلی ظرفیت آبی کشور در بلندمدت ۱۳۰ میلیارد متر مکعب برآورد شده، اما طی سال‌های اخیر به کمتر از ۱۰۰ میلیارد متر مکعب رسیده است.
وی اضافه کرد: عوامل متعددی برای این کاهش ذکر شده، اما به اعتقاد بنده مهمترین دلیل آن برداشت بیش از ظرفیتی است که ما برای مصارف کشاورزی، صنعتی، شرب و بهداشتی در طبیعت انجام دادیم.
معاون وزیر جهاد کشاوزری افزود: براساس شاخص یونسکو، برداشت تا ۴۰ درصد ظرفیت آبی مجاز است در حالی که ما حتی اگر ۱۳۰ میلیارد متر مکعب آب را ملاک قرار دهیم، بیش از ۷۵ درصد از ظرفیت آبی را مصرف کرده و به طور کلی از خط قرمز اکولوژی آبی عبور کرده ایم.
کشاورز با بیان اینکه دلایل دیگری مانند تغییر اقلیم و پدیده های ناشی آن مزید بر علت شده است، گفت: شاخص دومی که در زمینه آب، کشورها را با آن می سنجند، سرانه آب است. براساس آخرین تقسیم بندی فائو، سرانه آب بین یک هزار تا یک هزار و ۷۰۰ متر مکعب تنش مزمن یا موقتی نامیده می شود و زمانی که سرانه آب بیش از یک هزار و ۷۰۰ متر مکعب باشد، می گویند کشور دارای تنش آب نیست.
وی ادامه داد: بر مبنای آخرین آمار آبی کشور، سرانه آب ما در حدود یک هزار متر مکعب و در برخی مناطق زیر ۳۰۰ متر مکعب است، بنابراین این به معنای ورود به مرحله تنش حاد یا بحرانی شدن منابع آب است.
معاون وزیر جهادکشاورزی اظهار داشت: در تقسیم بندی آب کشور ما ۶ حوزه اصلی و ۳۰ حوزه درجه ۲ مانند (کارون، زاینده رود و سفیدرود) داریم، اما در تاریخ ایران بیش از ۱۳ رودخانه دائمی گزارش نشده است که این نشان می دهد عمده فعالیت های اقتصادی و زیستی مردم این سرزمین متکی بر آب زیرزمینی است، به همین دلیل هنوز منابع آب زیرزمینی در کشور ما و کشورهای مشابه یک منبع اصلی به شمار می آید.
معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران اضافه کرد: ما قبل از دهه ۴۰، آب‌های زیرزمینی موجود در کشورمان مبتنی بر تکنولوژی بود که این تکنولوژی نیز بیشتر به نیروی مکانیکی متکی بود که پدیده این امر نیز حفر و ایجاد قنات بوده است، اما پس از ورود تکنولوژی مکانیکی مبتنی بر انرژی فسیلی مانند حفاری، چاه به سرعت جایگزین قنات شد.
کشاورز اضافه کرد: زمانی که این اتفاق رخ داد باعث شد سرعت برداشت افزایش یابد و در ابتدا ظرفیت منابع این اجازه را می داد؛ چراکه ما در اوایل دهه ۴۰ برداشت منفی قابل توجهی نداشتیم و تعداد چاه های موجود حدود ۴۰ هزار حلقه بوده که طی سال های اخیر به حدود ۷۷۰ هزار حلقه رسیده است (حدودا ۲۰ برابر شده است).
وی تصریح کرد: چاه‌های ما با یک بیلان منفی مواجه شده اند و طی سال‌های اخیر این بیلان منفی به حدود ۱۰ میلیارد متر مکعب در سال رسیده و این به معنای آن است که ما در حال برداشت از ذخایر تاریخی سرزمین مان هستیم که این مساله بسیار خطرناک است.
معاون وزیر جهادکشاورزی با بیان اینکه تعداد چاه‌های ممنوعه ما حدود ۵۰ درصد آب‌خوان‌های ما است، بیان کرد: حدود ۲۹۷ دشت یا حوزه هیدرولوژی کوچک کشور از ۶۰۹ عدد (۵۰ درصد) در شرایط بحرانی قرار گرفته که اگر به داد بقیه نرسیم، معلوم نیست آنها نیز چه زمانی به این جمع بحرانی بپیوندند.
معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران با اشاره به اقدامات انجام شده در این زمینه، افزود: متاسفانه این اقدامات هنوز به تعادل بخشی قابل ملاحظه ای منجر نشده، توفیقات حاصل شده موردی و منطقه ای بوده، اما توفیق جدی در تعادل بخشی نداشتیم.
کشاورز تصریح کرد: نگرانی بزرگ ما این است که استمرار وضعیت فعلی به تدریج کیفیت آب‌ها را کاهش می‌دهد، سبب تغییر الگوی کشت، کاهش عملکرد، کاهش تولید، بیکاری، کم کاری و مهاجرت می شود و ما با استمرار این شرایط امکان بازیابی را از خودمان سلب می کنیم. بنده شخصا به شدت نگران پایداری فرهنگ، تمدن و سرزمینمان هستم در مناطقی که آب زیرزمینی دارای اهمیت بسیار بسیار زیادی است.
بر اساس این گزارش، همایش مدیریت بحران منابع آب زیرزمینی روز بیست‌وهفتم بهمن ماه سال جاری به مدت یک روز با حضور مسئولان مختلف و مدیران کشوری برگزار می شود.
