• امروز : جمعه - ۱۰ فروردین - ۱۴۰۳
  • برابر با : Friday - 29 March - 2024

امر به معروف و نهی از منکر در کشاورزی

  • 19 اردیبهشت 1394 - 20:09
امر به معروف و نهی از منکر در کشاورزی

همه ما بارها شنیده ایم که امر به معروف و نهی از منکر یک امر واجب است که محدود به حجاب و بدحجابی هم نیست بلکه تمام امور یک جامعه را در بر می گیرد.قرآن کریم در آیه ۱۱۱ از سوره مبارکه آل عمران می فرماید : ((شما بهترین امتی هستید که تاکنون برای مردم پدیدار گشته اید، مردم را به نیکوکاری امر می کنید و از بدکاری نهی می کنید و به خدا ایمان دارید… )).در این آیه حتی ایمان به خدا پس از امر به معروف و نهی از منکر ذکر گردیده است و نشان می دهد حتی در جوامعی که به خداوند نیز ایمان ندارند، اصلاح امور، نیازمند امر به معروف و نهی از منکر و نظارت عمومی بوسیله تک تک افراد جامعه می باشد و مردم یک جامعه در برابر تخلفات و نابسامانی ها نباید بی تفاوت باشند و در صورتی که امر به معروف و نهی از منکر در یک جامعه بطور عملی اجرا شود نواقص امور برطرف شده و انسانها زودتر به تکامل می رسند و جامعه آنها بهترین جامعه و چنین مردمی بهترین مردمان خواهند بود.از جمله امور مهم در کشور ما موضوع کشاورزی است که اقدامات مخرب و فاجعه باری توسط بعضی از افراد انجام می گیرد و اکثریت جامعه نیز دانسته و یا ندانسته بدون هیچ واکنشی از کنار آن عبور می کنند. سالیان زیادی است که مشخص شده است استفاده از سموم شیمیایی اثرات مخرب بر سلامتی انسانها دارد. بروز انواع سرطانها در جامعه ما یکی از اثرات استفاده از سموم شیمیایی است. بروز ناهنجاریهایی نظیر تولد نوزادان ناقص الخلقه در اثر مصرف سم اندوسولفان و یا بروز پدیده عقیمی در تعداد قابل توجهی از زوجهای جوان در اثر مصرف بی رویه سم آمیتراز در استان کرمان نیز از نتایج مصرف بی رویه سموم شیمیایی است. اگر از دید تخصصی به مسئله کنترل آفات و بیماریها بنگریم استفاده از سموم شیمیایی آخرین راه حل در مبارزه با آفات و بیماریهای گیاهی و علفهای هرز بشمار می رود. اما از آنجا که خرید و فروش سموم شیمیایی سود فراوانی برای تولید کنندگان و دلالان سم دارد به شیوه های مختلف سعی می نمایند کشاورزان را قانع نمایند که حتما باید از سموم شیمیایی به دفعات زیاد استفاده نموده و اتفاقا از سموم بسیار قوی استفاده نمایند تا محصول آنها از خسارت آفات محفوظ بماند.بعنوان مثال در سال جاری شاهد بودیم بعضی از افراد بدون اینکه هیچ کارشناسی توصیه کرده باشد از سمومی مثل فن والریت و افوریا در ابتدای سال استفاده نمودند که استفاده از این سموم قوی اثرات جانبی خودش را در آینده نزدیک نشان خواهد داد.سم فن والریت از گروه سموم پیرتروئید است که بسیار قوی بوده و آفات را نسبت به سموم دیگر مقاوم می سازد. سم افوریا نیز که از ترکیب دو نوع سم ایجاد شده است، تاکنون از سوی محققین موسسه تحقیقات پسته کشور فقط برای کنترل آفات مکنده نظیر سن پسته توصیه شده است و نه برای تمام آفات پسته.

یکی از ترفندهای دیگر سازندگان سموم شیمیایی برای مصرف بالای سم، عرضه سموم پر خطر با طیف کشندگی وسیع با قیمت ارزان است.و بسیاری از کشاورزان ترجیح می دهند بخاطر ارزانی و اثر سریع سم بر روی آفت، آنرا خریداری نموده و مصرف نمایند و پس از مقاوم شدن آفات به سموم قدیمی، چرخه خرید و فروش سموم جدید با قیمت های نجومی ادامه خواهد یافت و کشاورزان محترم از اثرات بعدی این سموم ارزان قیمت غافل اند.

باید بدانیم که انجام هر گونه سمپاشی حداقل دارای نتایج مخرب زیر است:

۱-به خطر افتادن سلامت جامعه و نابودی نسل حاضر و نسلهای آینده و صرف هزینه های گزاف برای مداوا نمودن بیماریهای صعب العلاج از جمله سرطان و نهایتا مرگ افراد مبتلا. در بعضی از مواقع کسانی که از کنار یک موتور پمپ عبور می کنند، بوی سم به مشامشان می رسد.باید بدانیم تنفس هوای آلوده به ذرات سموم شیمیایی برای تمامی کسانی که از این هوا تنفس می کنند خطرناک است و فقط کارگران سمپاشی را تهدید نمی کند.بخصوص رها کردن بسته ها و قوطی های خالی سم که کاملا آلوده به سم هستند در هوای آزاد توسط بعضی از کشاورزان می تواند در افزایش آلودگی هوا موثر باشد.متاسفانه کارگرانی که در تماس مستقیم با سموم شیمیایی نیز هستند از کمترین امکانات محافظتی از قبیل لباس و یا ماسک ویژه سمپاشی استفاده نمی کنند.

اما دانستن این حقیقت که کشورهای سازنده سموم شیمیایی، خودشان تولید کننده داروهای ضد سرطان نیز هستند و تولید سم و داروی سرطان از منابع درآمدزایی آنها محسوب می شود و ما باید هر دو هزینه را به آنها پرداخت نموده و از سلامتی نیز محروم باشیم باید ما را در مصرف بدون حساب و کتاب سموم شیمیایی به تامل وادار نماید.

۲-صرف هزینه های زیاد برای خرید سموم شیمیایی که فقط برای تولید کنندگان، وارد کنندگان و دلالان سم سودآور است و بخش قابل توجهی از درآمد کشاورزان صرف خرید سم شیمیایی می شود.بعنوان مثال هزینه ای که سالانه کشاورزان شهرستان انار بابت سمپاشی می پردازند از کل اعتبارات دولتی شهرستان در طول یکسال بسیار بیشتر است.

۳-از بین بردن چرخه های طبیعی موجود در اکوسیستم ها و نابودی حشرات مفید کنترل کننده آفات.در بازدیدهای کارشناسان مشاهده شده است در باغاتی که از سموم قوی استفاده نشده است حشرات مفید و زنبورهای پارازیتوئید به تنهایی ۱ یا دو نسل آفت پسیل پسته را کنترل می نمایند.و یا در باغاتی که بطور همگانی از روش تله گذاری برای پروانه چوبخوار پسته به مدت ۵ سال متوالی استفاده شده است جمعیت این آفت بشدت کاهش یافته و زنبورهای پارازیتوئید در بعضی سالها بیش از ۵۰ درصد جمعیت آفت را از بین می برند.اما بکار بردن سموم شیمیایی با طیف کشندگی وسیع تمام این موجودات مفید را از بین می برد.

۴-مقاوم شدن آفات به سموم شیمیایی موجود و لزوم استفاده از سموم بسیار قوی با اثرات مخرب جانبی زیاد در آینده.در یک تحقیق انجام گرفته در دانشگاه ولیعصر(عج) رفسنجان مشخص گردید درجه مقاومت حشرات پسیل پسته جمع آوری شده از رفسنجان با حشرات پسیل جمع آوری شده در سایر استانهای پسته خیز کشور متفاوت است و این نشان دهنده مقاوم شدن حشرات در مقابل سموم بخاطر مصرف مکرر سموم شیمیایی می باشد.

دراینجا قصد نداریم که به مخاطبان محترم بگوییم اصلا نباید سم مصرف کنید.ما باید آفات را مدیریت کنیم. در غیر اینصورت محصول ما آسیب خواهد دید.اما مصرف سموم شیمیایی باید با تلفیق سایر روشهای مبارزه با آفات و تحت نظارت کارشناس و در موقع مناسب و با کمترین دز موثر انجام گیرد تا از مصرف بی رویه و آلودگی بیش از حد محیط جلوگیری بعمل آید.

بنابراین در استفاده از سم شیمیایی بایستی نهایت دقت را به عمل آوریم.برای اینکه بهترین کنترل با کمترین هزینه انجام شود بایستی روشهای علمی و فنی بطور دقیق رعایت گردد.

یکی از مشکلات جامعه ما این است که بعضی از کشاورزان بطور کلی اصول علمی در کشاورزی را قبول ندارند و فقط تجربه های خودشان را قبول دارند.هیچ شکی در ارزش تجربیات گرانقدر کشاورزان وجود ندارد.گرچه در تجربیات کشاورزان مختلف نیز اختلافاتی به چشم می خورد.اما نکته قابل تامل اینست که کشاورزان محترم بخش قابل توجهی از همین تجربیات را هم مدیون کارشناسان و محققین بخش کشاورزی هستند. طی چهل سال گذشته تحقیقات علمی وسیعی بوسیله محققین بخش کشاورزی در زمینه کنترل آفات و بیماریهای پسته بعمل آمده و نتایج آن بوسیله کارشناسان بخش ترویج کشاورزی از طریق برگزاری کلاسهای آموزشی در اختیار کشاورزان قرار گرفته و کشاورزانی که هیچ اطلاعی از سیکل زندگی آفات و یا سموم موثر بر هر آفت و زمان مناسب سمپاشی نداشتند و یا عناصر ریز مغذی مثل آهن، روی و … را نمی شناختند و از اثرات محلولپاشی بی خبر بودند تمام نتایج محققین بخش کشاورزی را به رایگان دریافت نموده و مورد استفاده قرار دادند و عملکرد خوبی هم بدست آوردند اما متاسفانه افرادی از همین کشاورزان به یکباره مدعی شدند که مهندسین کشاورزی هیچ چیز نمی دانند و همه نتایج تحقیقات علمی را به خود نسبت دادند و به جای اینکه بگویند این اطلاعات را از مهندسین کشاورزی دریافت کرده ایم گفتند همه این اطلاعاتی که داریم از تجربیات خودمان است. و این ادعا مشابه این است که ما ملک دیگران را از خود بدانیم .چون مالکیت علمی و معنوی نیز جزء مالکیت ها است.

بعنوان مثال تا یکی دو سال گذشته کسی از تاثیر گذاری سم آلیت( فوزتیل آلومینیوم) بر بیماری گموز خبر نداشت و همه کشاورزان بدون استثنا می گفتند بیماری گموز درمان ندارد. زمانی که آقای دکتر مرادی از محققین محترم موسسه تحقیقات پسته کشور نتایج طرح تحقیقاتی چندین ساله خود را در زمینه کنترل بیماری گموز ارائه نمودند و سم الیت(فوزتیل آلومینیوم) را البته با شرایط خاصی بعنوان ماده کنترل کننده بیماری گموز معرفی نمودند بسیاری از کشاورزانی که با این مشکل مواجه بودند نسبت به خرید این ماده شیمیایی اقدام نمودند و نتایج مثبت آن را برای یکدیگر تعریف نمودند.

اما متاسفانه آنچه که امروزه در باغات پسته شاهدیم هرج و مرج اطلاعاتی و بی توجهی به علم و اطلاعات کارشناسان بخش کشاورزی است.هجمه های زیادی از طرف دلالان سم به کارشناسان کشاورزی وارد می شود تا هر طور شده کارشناسان و کار کارشناسی را از دور خارج ساخته و سم فروشان به جای آنها نسخه بپیچند و هر موادی که به نفع آنها است به کشاورزان بفروشند هر چند که مقاومت آفات نسبت به سموم رایج و طغیان آنها را افزایش دهد.

از طرفی چند سالی است مهندسین ناظر باغات در شهرستان فعال اند و بعضی از آنها توانسته اند تعداد سمپاشی ها را در باغات تحت پوشش بشدت کاهش دهند.کاری که دلالان سم را بشدت نگران کرده و به هر طریقی سعی دارند وجهه مهندسین ناظر را تخریب کنند.زمانی که مهندس ناظر به کشاورز توصیه ای انجام می دهد و کشاورز برای خرید به سم فروشی مراجعه می نماید بعضی از سم فروشان توصیه کارشناس ناظر را زیر سوال برده و سم دیگری را به کشاورز پیشنهاد می دهند و کشاورز را مردد ساخته و در سر دوراهی قرار می دهند.که این امر خلاف مقررات است و هیچ سم فروشی حق توصیه سم ندارد حتی اگر مدرک دکترای گیاهپزشکی داشته باشد.تمام سم فروشی ها کارشناس فنی کشاورزی دارند اما این کارشناسان که مدرک مهندسی کشاورزی هم دارند حق توصیه سم نداشته و فقط براساس نسخه کلینیک گیاهپزشکی می توانند به کشاورز سم بفروشند.همانطور که داروخانه حق تجویز دارو برای بیماران را ندارد و فقط بر اساس نسخه پزشک می تواند دارو را در اختیار بیماران قرار دهد( لازم به ذکر است در حال حاضر ۳ واحد کلینیک گیاهپزشکی در شهرستان انار فعال می باشند).بعضی از افراد برای از بین بردن وجهه کارشناسان می گویند که آنها سواد و یا تجربه ندارند و کشاورزان را از اینکه به توصیه کارشناسان ناظر باغات عمل کنند باز می دارند.در حالی که عملکرد کارشناسان ناظر در حداقل ۳ سال اخیر خلاف این امر را نشان می دهد و بسیاری از کشاورزانی که از توصیه های کارشناسان ناظر استفاده نموده اند کاملا رضایت دارند و با آنها قرارداد تنظیم نموده اند.

بعضی از کشاورزان هم می گویند ما تجربه داریم و نیازی به اطلاعات علمی نداریم.در صورتی که علم و تجربه در کنار هم می توانند مکمل هم باشند و استفاده از کارشناس به معنای نفی تجربه نیست.نه علم به تنهایی می تواند راهگشای مشکلات کشاورزی باشد و نه تجربه تنها. دلیل این امر نیز این است که به محض خروج چند سم از گردونه تولید، تمام کشاورزان دچار حیرت و سرگردانی شده و نمی توانند جایگزینی برای سموم قبلی انتخاب نمایند.

از طرفی هر روز اطلاعات جدیدی در زمینه کشاورزی به اطلاعات قبلی افزوده می گردد که بایستی توسط کارشناسان دریافت و به کشاورزان منتقل گردد.

البته منظور نگارنده این نیست که هر کس مدرک کارشناسی کشاورزی دارد می تواند برای کشاورزان توصیه علمی انجام دهد و کشاورزان موظف به عمل به توصیه او هستند. کشاورزان می توانند با تحقیق از عملکرد کارشناسان موجود در شهرستان با بهترین فرد از لحاظ عملکرد قرارداد تنظیم نمایند.از طرفی کارشناس ناظر باید تمام کلاسهای تئوری و عملی که توسط مدیریت جهاد کشاورزی برگزار می گردد گذرانده و از تجربیات داخل باغ نیز آگاهی داشته باشد.علاوه براین باید مطالعه و بررسی دائمی منابع علمی را وظیفه خود بداند و از جدیدترین اطلاعات علمی آگاهی داشته باشد و تجربیات کشاورزان را نیز به اطلاعات خود بیفزاید تا در توصیه های دقیق تری را ارئه نماید.

در پایان دو جمله بعنوان امر به معروف و نهی از منکر حضورتان ارائه می نماییم :

امر به معروف : کشاورزان محترم استفاده از علم و نیروی متخصص را در کنار تجارب ارزنده خودتان جدی بگیرید.

نهی از منکر : کشاورزان محترم از توصیه افراد کارشناس نما و نیز استفاده از سموم پرخطر خودداری فرمایید.

روابط عمومی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان انار

ثبت دیدگاه