• امروز : پنج شنبه - ۹ فروردین - ۱۴۰۳
  • برابر با : Thursday - 28 March - 2024

دریاچه ارومیه کافی نیست، دریاچه‌های پنهان را دریابید

  • 07 شهریور 1392 - 0:05
دریاچه ارومیه کافی نیست، دریاچه‌های پنهان را دریابید

این یادداشت درباره وضعیت ناگوار آب‌های زیرزمینی و آینده تیره و تار پسته‌کاری است که توسط دکتر عبداللهی، یکی از نخبگان شهرستان انار و عضو هیات علمی موسسه تحقیقات پسته کشور ارسال شده است.

متن این یادداشت تحلیلی به شرح زیر است:

 این روزها نام دریاچه ارومیه زیاد شنیده می‌شود. دریاچه ارومیه خشک شد. انتقال آب به دریاچه ارومیه الزامی است. و … حتی مجلس نیز رای به وزیر نیرو را منوط به ارائه برنامه برای نجات دریاچه ارومیه می کند. شکی نیست که تمام موارد مورد اشاره درست بوده و بایستی کارهای بیشتری برای این دریاچه انجام شده و آن را نجات داد. اما نکته مهمتر این است که صدها دریاچه آب زیر زمینی شیرین در ایران وجود دارد که تخریب شده و یا در حال تخریب می باشد و کسی به آنها توجهی نمی کند.

 برای مثال می توان به دریاچه آب شیرین تخریب شده در دو شهرستان انار و رفسنجان در استان کرمان اشاره نمود. دریاچه ای به طول و عرض تقریبی ۱۴۰ و ۳۰ کیلومتر که در زیر زمین این دو شهرستان واقع شده بود. سطح آب این دریاچه در طول نیم قرن گذشته به اندازه ۶۰ متر افت کرده است. از آنجایی که بازده ویژه سفره آب زیر زمینی در این منطقه ۱۰ درصد برآورد شده است، می توان گفت که عمق آب خالص دریاچه ۶ متر بوده است. درست عمقی که به اندازه متوسط عمق دریاچه ارومیه می باشد.

 با توجه به طول و عرض تقریبا برابر، به طور کلی می توان گفت در طول نیم قرن گذشته دریاچه ای به عظمت دریاچه ارومیه تنها در دو شهرستان در استان کرمان از بین رفته است. نکته مورد توجه این است که تنها آب ذخیره شده در این دریاچه نبوده بلکه مانند دریاچه ارومیه دارای ورودی های آب نیز بوده است. با توجه به سه شهرستان بزرگ پسته کاری دیگر در استان کرمان، می توان گفت که حداقل یک دریاچه بزرگ دیگر به همین عظمت در استان کرمان از بین رفته است. این در حالی است که هیچ وزیری استیضاح نشده، هیچ ناله به آسمان بلند نشده و هیچ دادخواستی داده نشده است.

حال باید دید نتیجه این همه منبع مورد استفاده چیست. باغات پسته ای که از بی آبی در حال نابود شدن است. عملکرد تولید پسته به علت کم آبی به یک پنجم کاهش یافته و تولید پسته را غیر اقتصادی نموده است. درختان پسته در حال خشک شدن و کوره های زغال سازی به شدت فعال شده اند.

باید دید در چنین شرایطی ملت و دولت در چه فکری هستند. دولت که همچنان بی خیال از وظیفه حفاظت از منابع آب، به فکر کارهای به اصطلاح مهمتر می باشد. ملت نیز بدون برنامه، دست به کاری خطرناک زده اند. این کار خطرناک چیزی جزء حرکت به سمت سایر استان های کشور جهت توسعه کشت پسته نیست. حال سئوال این است، ملتی که با منابع آب و خاک سرزمین اجدادی خود چنین کردند، با منابع آب سرزمین های دیگر که به طور غیر بومی و موقت در آنجا فعالیت می کنند چه خواهند کرد.

همچنین سئوال دیگر این است، دولتی که در نیم قرن گذشته که تکنولوژی حفر چاه و برداشت آب سنتی بوده نتوانسته از منابع آب حفاظت کند، چگونه می تواند مانع تخریب آب توسط کشاورزان با تجربه و مسلح به تکنولوژی های پیشرفته شود.

 آیا تاریخ تکرار خواهد شد؟ آیا تمام مناطق مستعد پسته کاری در آینده دچار همان سرنوشتی می شوند که مناطق پسته کاری استان کرمان در حال حاضر با آن روبرو است؟ آیا تمام دریاچه های آب شیرین زیر زمینی کشور که صدها برابر دریاچه ارومیه هستند به سرنوشت دریاچه های زیر زمینی استان کرمان گرفتار می شوند؟

 احتمالا دولت نیز همانگونه که از پسته کاران شکست خورده استان کرمان حمایت نمود، از پسته کاران استان های دیگر نیز حمایت خواهد کرد. با این تفاوت که دریاچه ای در هیچ استانی باقی نمانده است تا کشاورزان ورشکسته به سمت آن حرکت کنند. آیا فکری به آن روز شده است.

 این تازه یک جنبه قضیه است. در پیشگاه خداوند چگونه پاسخگو خواهیم بود. خدایا شرمنده، من به عنوان جانشین تو در زمین چه خوب از آیات تو در اینجا حفاظت کردم. پس تو نیز بهشت برین را برای من حفاظت کرده و منزلگاه من قرار ده.

محمد عبدالهی عزت آبادی، دکترای اقتصاد کشاورزی و عضو هیات علمی موسسه تحقیقات پسته کشور

ثبت دیدگاه