یک نظر
۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۵ - ۲۱:۵۷
برای تضمین توسعه پایدار، قرآن سه استراتژی متفاوت را مورد توجه قرار داده و اولویت بندی نموده است.
استراتژی اول: استفاده از روزی‌های خداوند در محل زندگی
استراتژی دوم: انتقال روزی‌ها از مکان‌های دیگر به محل زندگی
استراتژی سوم: نقل مکان از محل زندگی به محل فراوانی نعمت
پس ابتدا بایستی از منابع در اختیار در محل زندگی بهترین استفاده را نمود (بهره وری بالا). این استفاده بایستی به صورت پایدار صورت گیرد زیرا استفاده از منابع در اختیار، بهترین و ارزان‌ترین گزینه است. مطمئنا استراتژی‌های دیگر نسبت به گزینه اول دارای هزینه‌های بالاتری است.
با این وجود، راه بسته نیست تا با فشار بیش از حد باعث تخریب منابع شویم. استراتژی که در اولویت دوم قرار دارد، استراتژی تجارت و انتقال روزی به محلی که با محدودیت منابع مطرح است. این مسئله به عنوان آب مجازی نیز مطرح می‌باشد. به عبارت دیگر، نیازی نیست که رزق پایدار حتما از محل زندگی تامین شود بلکه می‌توان از نقاط دیگر به محل زندگی منتقل شود. با این وجود پیش نیاز این مسئله وجود امنیت اقتصادی است. بنابراین تا زمانی که توانایی استفاده از استراتژی تجارت وجود دارد نبایستی به سمت استراتژی سوم و تحمل هزینه‌های جنبی مهاجرت نمود. با این وجود اگر امکان راه حل دوم نیز وجود ندارد، باز نبایستی احساس کرد که بن بستی وجود دارد. در چنین شرایطی بایستی به استراتژی سوم یعنی استفاده از گزینه مهاجرت روی آورد. در سوره عنکبوت، آیات ۵۶ تا ۶۰ استراتژی مقابل انتقال مواد غذایی به محل زندگی یعنی مسافرت به محل فراونی نعمت‌ها را بیان می‌کند. در این حصوص اصطلاح «زمین من گسترده است» را بیان می‌کند. در آیه آخر نیز به طور جالبی به این نکته اشاره می‌کند که حتی اگر توانایی حمل محصولی ندارید باز هم نگران نباشید به محل محصول نقل مکان نمایید. به عبارت دیگر، خداوند در قرآن می‌خواهد به این نکته اشاره نماید که تنها به یک روش متکی نبوده و از گزینه‌های مختلف برای کسب روزی اقدام نمایید. این نکته را نیز بدانید که روزی دهنده خداوند است و اصلا نبایستی نگران روزی خود بوده و برای بدست آوردن آن دست به اقدامات نادرست و متضاد با توسعه پایدار بزنید. در ذیل این آیات تفسیر نمونه حدیثی به شرح زیر از امیرمؤمنان على (علیه السلام) نقل کرده است که مى فرماید: لَیْسَ بَلَدٌ بِأَحَقَّ بِکَ مِنْ بَلَد خَیْرُ الْبِلادِ مَا حَمَلَکَ: «هیچ شهرى براى تو شایسته‌تر از شهر دیگرى نیست، بهترین شهر‌ها، شهرى است که تو را پذیرا گردد و وسائل پیشرفت تو را فراهم سازد». درست است که حب وطن و علاقه به زادگاه، جزء سرشت هر انسانى است، ولى‌گاه، مسائل مهمترى در زندگى مطرح مى شود، که این موضوع را تحت الشعاع خود قرار مى دهد.
دقت در مجموعه آیات قرآن تنوع و گستردگی در آفرینش روزی‌های الهی را نشان می‌دهد. علاوه بر نشان دادن تنوع در نعم الهی، دستورات خداوند در استفاده و بهره گیری از این تنوع نیز نشان داده شده است. به عبارت دیگر محدود شدن انسان در دایره تنگ تعداد کم نعمت‌ها و محروم کردن خود از سایر نعمت‌ها را ممنوع کرده است. این مسئله باعث می‌شود تا فشار بی‌مورد بر یک حوزه از نعم و رها ماندن نعمت‌های دیگر جلوگیری شود. این مسئله نیاز اساسی توسعه پایدار است. بنابراین در صورتیکه اصل تنوع در استفاده از روزی‌ها همراه با استراتژی‌های سه گانه ارائه شده رعایت گردد، دستیابی به توسعه پایدار امری طبیعی خواهد بود. در چنین شرایطی تخریب منابع طیبعی و بویژه آب حذف می‌گردد.
دکتر محمد عبدالهی عزت آبادی