• امروز : جمعه - ۱۰ فروردین - ۱۴۰۳
  • برابر با : Friday - 29 March - 2024

ضرورت اصلاح قانون بهره‌برداری آب کشاورزی

  • 22 مهر 1392 - 0:04
ضرورت اصلاح قانون بهره‌برداری آب کشاورزی

 این که اکثر منابع طبیعی کشور در شرایط نامناسبی قرار دارند، مسئله ای غیر قابل انکار است. مراتع در حال تخریب، بسیاری از دریاچه ها نابود، سفره های آب زیر زمینی در حال خشک شدن، سطح جنگل ها در حال کاهش و … . تمام مسئولین و متخصصین امر نیز به اجماع این مسئله را قبول دارند. این در حالی است که با حفاظت مناسب از این منابع، می توانست این اتفاق واقع نشود. قوانین مختلفی جهت حفاظت از منابع طبیعی تصویب و در حال اجرا است. حال سئوال این است که چرا به شرایط کنونی رسیده ایم. جواب از دو حال خارج نیست. یا قوانین مناسب نبوده است و یا اینکه این قوانین به خوبی اجرا نشده اند.

نویسنده این سطور نه قصد دارد و نه علم کافی، تا بتواند در خصوص تمام منابع طبیعی اظهار نظر نماید. با این وجود، در حوزه کاری خود که منابع آب زیر زمینی شهرستان های انار و رفسنجان می باشد، تجربه ای هر چند کوچک به همراه دارد. در تمام کارهای مطالعاتی قبلی مشخص شده است که به همراه اجرای نا صحیح قوانین، در بسیاری از موارد، ضعف قانون مناسب نیز مشکل ساز شده است. ضمن این که در مقالات آینده تمام این موارد مورد اشاره قرار می گیرد، در اینجا تنها به یک مثال عینی پرداخته خواهد شد تا ضرورت اصلاح قوانین حفاظت از منابع آب روشن شود.

پسته گیاهی مقاوم به شوری است. با این وجود مطالعات نشان می دهد، مصرف آب تا شوری ۸۰۰۰ میکرو موس، بر میزان تولید پسته تاثیر منفی ندارد. آب با شوری ۸۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰، تولید پسته را کاهش داده ولی بر درخت اثر منفی ندارد. این در حالی است که مصرف مداوم آب های شور بالای ۱۲۰۰۰ میکرو موس، باعث خشک شدن درخت پسته می گردد. علاوه بر این، مصرف آب های با شوری بالا، باعث تخریب خاک به عنوان یکی از مهمترین منابع طبیعی در اختیار انسان می شود. لذا مشخص می گردد که بهره برداری و مصرف آبهای با شوری بیشتر از ۱۲۰۰۰ میکرو موس، هم برای تولید پسته زیان آور است و هم باعث تخریب منابع طبیعی می گردد. این در حالی است که در مناطق پسته کاری شهرستان های انار و رفسنجان، بعضی از چاه های آب مورد بهره برداری، دارای شوری بالای ۲۰۰۰۰ میکرو موس می باشند.

قوانین موجود هر چند که مقدار برداشت از سفره آب را تعیین تکلیف می نماید، در خصوص کیفیت آب برداشت شده سکوت می کند. لذا به هیچ عنوان از نظر قانونی نمی توان کشاورزان را از برداشت آب با کیفیت پایین منع نمود. این در حالی است که برداشت این نوع آب ها، هم به خود کشاورز زیان رسانده، هم کشاورزان مجاور را متضرر می نماید و هم منابع طبیعی را نابود می کند. لذا می توان در چار چوب قاعده “لا ضرر و لا ضرار” قانون را طوری اصلاح نمود که استفاده از آب های شور بالای ۱۲۰۰۰ میکرو موس در باغات پسته ممنوع شود. مگر این که قبل از استفاده، نمک زدایی شده و املاح مضر آن جدا گردد. درست به همان نحو که کارخانه های صنعتی برای جلوگیری از ورود دود و گازهای زیان آور به محیط زیست، مجبور به استفاده از فیلتر می گردند. یادمان باشد که خدایی نکرده شامل گروه زیر نگردیم که پس از ما نه آبی ماند و نه آبادی، نه زراعت ماند و نه انسان، تنها کویر بماند و سرزمین سوخته:

“(نشانه آنها، این است که) هنگامی که روی بر می گردانند (و از نزد تو خارج می شوند)، در راه فساد در زمین، کوشش می کنند، و زراعت ها و چهار پایان و انسان ها را نابود می سازند; (با این که می دانند) خدا فساد را دوست نمی دارد.” (سوره بقره آیه ۲۰۵).

دکتر محمد عبدالهی، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات پسته کشور

ثبت دیدگاه