منابع آبی زیر زمینی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و حفاظت از آن‌ها باید در اولویت برنامه‌ها باشد اما در چند سال اخیر حدود ۸۵ درصد از آبهای سفره‌های زیر زمینی در کشور تخلیه شده که این زنگ خطر و خط قرمزی برای این منابع است.
برداشت بی‌رویه از منابع آبی زیر زمینی موجب نگرانی دولتمردان و دست اندارکاران این بخش شده است زیرا ادامه این روند موجب خشک شدن چاه‌ها، قنات‌ها و حتی تالاب‌ها و بروز پدیده فرونشست زمین میشود.
چندی پیش معصومه ابتکار معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفته بود ایران دو برابر دیگر کشورهای جهان از ظرفیت‌های زیست محیطی بهره برداری می‌کند به طوری که در چند سال اخیر ۸۵ درصد سفره‌های آبهای زیر زمینی کشور تخلیه شده و در این زمینه رتبه اول دنیا را دارد. همچنین ۳۰۰ دشت کشور در وضعیت بحرانی قرار دارد.
این در حالی است که در کشورهای توسعه یافته بیش از ۲۰ درصد از آب سفره‌های زیر زمینی را برداشت نمی کنند مگر اینکه در شرایط بسیار بحرانی و در شرایط تنش آب، آنهم مشروط به تعادل بخشی و تغذیه سفره‌ها، حداکثر ۴۰ درصد اجازه برداشت دارند.
آبهای زیر زمینی از اهمیت زیادی برخوردارند از این رو حفاظت ازاین منابع از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و باید در اولویت برنامه‌های سازمان‌ها و نهادهای مرتبط قرار گیرد.
آبهای زیرزمینی به آبهایی گفته میشود که در لایه های آبدار و اشباع زیر زمین جمع شده‌اند، این آب‌ها فقط حدود ۴ درصد از مجموعه آبهایی را که فعالانه در چرخه آب‌‌شناختی دخالت دارند، تشکیل می‌‌دهد با این وجود حدود ۵۰ درصد جمعیت دنیا از نظر آب شرب متکی به همین آبهای زیرزمینی هستند.
اما در سالهای اخیر به علت رشد شهر نشینی و توسعه کشاورزی، در بسیاری از کشورهای جهان برداشت آب از منابع زیرزمینی از میزان تغذیه سالانه آن‌ها بیشتر شده و این به معنای استخراج و استفاده از آبی است که در طول هزاران سال در لایه های آبدار زمین ذخیره شده است.
کار‌شناسان معتقدند این روند موجب افت سطح آبهای زیر زمینی شده و روزی خواهد رسید که دیگر آبی برای استخراج باقی نماند. ادامه این روند موجب خشک شدن چاه‌ها، قنات‌ها و چشمه میشود.
مردم دنیا روزانه ۱۷۰۰ میلیارد لیتر آب مصرف می‌کنند. ۹۷ درصد آبهای کره زمین در اقیانوس‌ها است و دو درصد آن یخ زده است، آب مورد نیاز انسان‌ها از یک درصد باقیمانده تامین میشود که از دو منبع سطح زمین مانند رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و نهر‌ها و آبهای زیر زمینی به دست می‌آید.
حدود ۱۱۷ میلیون نفر در دنیا به آبهای زیرزمینی به عنوان منبع آب آشامیدنی متکی هستند از این رو حفظ این منابع آبی هم از لحاظ میزان انباشت و هم آلودگی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
مسعود باقرزاده کریمی معاون امور تالاب‌ها در دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست روز سه شنبه در این باره به ایرنا گفت: جریانات حدی مانند سیلاب و خشکسالی در مناطق خشک و نیمه خشک رایج است برهمین اساس نیاکان ما ترجیح می‌دادند آب را زیر زمین نگه دارند بنابراین حفظ کردن منابع آبی زیرزمینی بسیار مهم است.
وی افزود: ایران در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده از این رو نیاکان ما طی چندین هزار سالی که در این مناطق زندگی می‌کردند همواره آب را در زیر زمین نگه می‌داشتند زیرا معتقد بودند با اطمینان‌ترین آب‌ها، آبهای زیر زمینی است.
باقرزاده کریمی اظهار کرد: اما متاسفانه در چند سال اخیر برداشت‌های بی‌رویه از منابع آبهای زیر زمینی مشکلاتی ایجاد کرده است که باید با برنامه ریزی‌های اصولی و علمی راهی برای جبران آن پیدا کنیم.
وی با اشاره به توسعه سد سازی در کشور گفت: بهتر است فرصت تزریق به منابع آبهای زیر زمینی نیز داده شود و می‌توانیم با برنامه ریزی اصولی در سالهای پربارش برای سالهای کم آبی استفاده و منابع زیر زمینی خود را احیا کنیم.
وی تاکید کرد: درست است که سد‌ها برای ما با ارزش هستند اما از آن‌ها مهم‌تر، پایدار‌تر و قابل اطمینان‌تر منابع آبی زیر زمینی است، خوب بود از فرصت به وجود آمده از بارش اخیر و بروز سیلاب به نحو درستی برای ذخیره سازی و تامین آبهای زیر زمینی استفاده می‌کردیم.
باقرزاده کریمی اظهار کرد: آب ناشی از این سیلاب‌ها در سرشاخه‌ها شدت و قدرت کمتری دارند که می‌توانستیم از طریق اقدامات مختلف مانند طرح آبخیزداری، آبخوان داری، پخش سیلاب و تغذیه مصنوعی، سفره‌های زیر زمینی را تا حدودی پرآب کنیم.
وی افزود: معتقدیم باید در سطح کلان به سمت تامین آبهای زیر زمینی حرکت کنیم، حتی اگر لازم باشد از منابع سد‌ها کم و به منابع آبهای زیر زمینی اضافه کنیم، این کار در ترکیه انجام شده است، چند سد که برای توسعه کشاورزی احداث کرده بودند اعلام کردند که این سد‌ها را با هدف تامین آبهای زیر زمینی احداث کرده‌اند و از آبهای زیر زمینی به مردم سهم آب می‌دهند چون هم قابل کنترل و هم مطمئن است.
