فیلم «انار» دو ماه دیگر از تلویزیون پخش می‌شود

آقای حلاج! به عنوان اولین سؤال که احتمالاً سؤال خیلی از مخاطبان است می‌خواهم بپرسم که فیلم انار چه زمانی از تلویزیون پخش می‌شود؟

طبق برنامه، امیدواریم که فیلم در اواخر تیرماه یا اوایل مرداد ماه، ابتدا از شبکه استانی پخش شود؛ ضمن آنکه فیلم به طور قطع بعد از اولین پخش، از شبکه نمایش یا شبکه شما و یا هر دوی این دو شبکه نیز پخش خواهد شد. البته رایزنی‌هایی هم صورت خواهد گرفت که فیلم از یکی از شبکه‌های سراسری هم پخش شود؛ چرا که اساساً هدف ساخت این فیلم شناساندن انار، فرهنگ و ظرفیت‌های آن در سطح ملی است و امیدواریم که این کار کوچک بتواند بخشی از معضلات این شهر، را حل کند.

این فیلم قرار است چه چیزی را به نمایش بگذارد؟

اولین و مهمترین مساله ای که این فیلم تلاش دارد در سطح ملی مطرح کند، بحران فاجعه بار خشکسالی است. طی سه دهه گذشته، به طور هولناکی، هفت هزار سال نشت آب در سفره‌های زیرزمینی را تخلیه کرده‌ایم و امروز از تمام هیمنه شهر انار، کویرهای داغ بسته باقی مانده و درخت‌هایی که ذغال می‌شوند. این مساله در واقع یک زنگ خطر است؛ چرا که اگر به بحران کم آبی توجه ویژه نشود، این مشکل طی چند سال آتی به یک بحران ملی و امنیتی تبدیل می‌شود. بنابراین اولین هدف ساخت این فیلم طرح مساله ای تا این حد مهم و جدی است.

نکته دوم مربوط به ظرفیت‌های اساسی‌ای می‌شود که این شهر برای بقاء دارد. می گویم بقاء، چون واقعاً اگر هوشیارانه به موضوعات و معضلات امروز انار نگاه کنیم، چاره‌ای جز انتخاب مسیر آینده نداریم و این راهی نیست جز «توریسم» و «صنعت». الان دیگر فرصتی برای اثبات ادعاهای بی فرجام نیست. باید بازی‌های سیاسی و منفعت طلبی‌های شخصی را کنار بگذاریم و با هر عقیده‌ای که داریم، در مساله توسعه شهرمان متحد باشیم. تمام حرف این فیلم در یک کلام، تقبیح دروغ، فریب و کژاندیشی است. باید به ریشه هامان برگردیم. ما مردمی بودیم که سپاس گذاری در منش ما بود و آن اندیشه بخرد، کلام نیکو و کردار صالح بود. این فیلم مدعای بزرگی ندارد؛ بلکه تنها در وسع خود، سعی دارد پیشنهاد بدهد که از ظرفیت‌های گردشگری شهر استفاده شود، ضمن آنکه پیشنهاد می‌دهد قدر موقعیت جغرافیایی شهر درک شود و دارندگان سرمایه، به جای کوچ و خرید آب و زمین در سایر شهرها (که قطعاً طی چند سال آینده سرنوشتی مشابه انار دارند) دارایی خود را صرف صنعتی شدن شهر کنند.

فیلم انار می‌خواهد فقط طرح مساله کند یا اساساً هدف معرفی انار است؟

هر دوی این موارد. البته که معرفی یک شهر بدون آنکه زیرساخت‌های جذب توریسم یا سرمایه گذار را داشته باشد، کاری بیهوده است. نکته‌ مهمی که شاید مغفول مانده است. مثلاً در بخش صنعتی، اساسی‌ترین نکته‌ اثر گذار برای اینکه حداقل سرمایه داران شهر قانع شوند که می‌شود از اینک به بعد، عوض اقتصاد تک محصولی و رو به نابودی، رو به صنعت بیاورند این است که این اندیشه تقویت شود که کار صنعتی کاری دیربازده اما ماندگار برای نسل‌های آتی است. این اتفاق زمانی می‌توانست بیفتد که اولین اقدامات صنعتی در شهر، همراه با سمینارهای تخصصی و هم اندیشی صنعتگران موفق از سراسر کشور رخ می‌داد. شما الان پای صحبت هر کدام از صنعتگران شهر که بنشینید، از بسیاری از نارسایی‌ها و بوروکراسی فشل گلایه دارند؛ حالا واقعاً چرا؟ اول اینکه اساساً این بوروکراسی مانع پیشرفت است و باید از میان برود؛ با این همه، هنوز تفکر صنعتگر ما این است که کاری که می‌کند باید چنان سودآور باشد که سر یک سال برگشت سرمایه و سود صددرصدی داشته باشد. چرا این تفکر وجود دارد؟ چون عقبه‌ ذهنی موجود از دوره‌ پسته داری می‌آید، در حالی که صنعت یک پروسه‌ اشتغال زا و به عبارتی نان رسان است، با حداقل سود. خوب این هم اندیشی اساساً رخ نداده و بدون آنکه فرهنگ صنعتی شدن رخ دهد، سرمایه گذاری‌ها شکل گرفته و اینک دلزدگی ایجاد کرده و اساساً علیه خود عمل می‌کند تا آنجا که اگر کس دیگری هم قصد ورود به عرصه‌ صنعت در این شهر داشته باشد، دچار تردید می‌شود.

این فیلم بخشی از این معضل را طرح و نقد می‌کند، اما به واقع توان حل مسائل را نه دارد و نه اساساً چنین توقعی از یک فیلم داشتن در خور اندیشه است. لذا فیلم تنها این توان را دارد که در سطح کشور عنوان کند که شهری با چنین موقعیت جغرافیایی و ترانزیتی، پا در مسیر صنعتی شدن گذاشته و آماده‌ جذب سرمایه است. اما اینکه این اتفاق در نهایت رخ دهد، تدبیر و اتحاد عمومی و مسئولیت پذیری و پاسخگویی مدیران را می‌طلبد.

در بخش گردشگری و جذب توریسم هم تمام تلاش ما این بوده که جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و ملی و مذهبی شهر را به نمایش بگذاریم. اما آیا به صرف این نمایش اتفاقی رخ می‌دهد؟ قطعاً نه به آن میزان که انتظار می‌رود. این فیلم اولین پیشنهادش مرمت و بازسازی این میراث گرانبها و یادگار هزاران ساله‌ اجداد ماست. اما آیا توریست صرفاً برای بازدید از ابنیه می‌آید؟ آیا برنامه‌های تفریحی و سرگرمی نمی‌خواهد؟ آیا اسکان و تغذیه‌ مناسب نمی‌خواهد؟ آیا راهنمای تور و ایاب و ذهاب نمی‌خواهد؟ خب اینها همه یعنی اشتغال. حالا اگر ادعای حل معضل بیکاری را داریم باید به این بیاندیشیم که چگونه می‌توانیم فصلهای گردشگری ایجاد کنیم و به هر بهانه‌ای میهمان داشته باشیم. این اتفاق اگر سالیانه شود، شما عدد بدهید که چه تعداد شغل پایدار شکل می‌گیرد. اینجا دقیقاً نقطه‌ چالش فیلم و مسائل مطرح شده است و آن اینکه، اساساً در بخش توریسم زمانی می‌تواند اتفاق خوشایندی رخ دهد که بسیاری از بهانه گیری‌ها و مطامع سیاسی دستاویز گردشگری نشود و از سوی دیگر کسانی متولیان امر گردشگری باشند که به ۱۰ هزار سال تاریخ و تمدن این مملکت باور و ایمان دارند. این دو موضوع اگر در یک اجماع عمومی به یک اراده تبدیل شود، تردید نکنید که طی دوسال آتی، شهر انار مثل کاشان، مثل ابیانه و مثل بسیاری از شهرهایی که حتی نیمی از این موقعیت‌های تاریخی و فرهنگی را ندارند، در سطح ملی مطرح می‌شود.

در این فیلم تعدادی از بازیگران اناری در کنار هنرپیشه‌های تلویزیونی بازی می‌کنند. انتخاب بازیگران اناری چگونه بوده و آیا از بازی آنها راضی هستید؟

من در واقع جزئی از خانواده تاتر انار بوده و هستم. سالهای دهه‌ هفتاد در واقع سال‌های طلایی تاتر انار بود و هنرمندان ما در سطح استان حرف اول را می‌زدند. اما طی دو دهه‌ اخیر اگر بگویم در حق این قشر مؤثر اجتماعی ظلم شده است بیراه نگفته‌ام. هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند ادعای پیشرفت و توسعه کند بی آنکه به سه قشر مهم و مؤثر اجتماعی بها دهد: جامعه شناسان، معلمان و هنرمندان. این اقشار در واقع زمینه ساز رشد اندیشه‌ها هستند و اگر بنا باشد جامعه‌ای حتی در بخش صنعتی توسعه یابد، ابتدا به ساکن باید اندیشه‌ی این عمل را بارور کند. حالا با خود بیندیشیم که آیا امروز ما به این اقشار چه جایگاهی داده‌ایم تا از فرزندانمان انتظارات معقول و از جامعه توقعات منصفانه داشته باشیم؟ انسان‌های شریفی که سکاندار فرهنگ عمومی هستند؛ نه تنها طی سال‌های اخیر مورد بی مهری واقع شده‌اند، بلکه اساساً اعتبار کارشان انکار شده است. این سخنی بود که در دفاع از تمامی خانواده تاتر، فرهنگ و هنر شهرم باید می‌زدم. اما در خصوص فرایند انتخاب دوستان برای بازی در فیلم؛ بنده روی شناختی که از قبل از هر یک از دوستان اهل تاتر داشتم، آنها را در چند جلسه دعوت کردم و با هم صحبت کردیم و در نهایت هر یک از دوستان بنابر شخصیت کاراکترها، رل مورد نظر را بازی کردند؛ که البته با کمک و همفکری خودشان، بازی‌هایشان خیلی خوب و موجب مباهات است؛ چرا که در مقابل بازیگر حرفه‌ای بازی کردن شجاعت و استعدادی می‌خواهد که این یاران همراه ثابت کردند که هر دوی اینها را و حتی بیشتر از بسیاری از بازیگران حرفه‌ای،  قابلیت پیشرف و عشق به این حرفه را دارند و البته که بنده هر کجای این کشور هم که کار کنم، دوستان همراهی که در همه‌ بخش‌ها همکاری کرده‌اند را به کار دعوت می‌کنم.

هر کار بزرگی در واقع مسیر دشواری در پیش دارد و اساساً بنده به موانع به عنوان مشکل نگاه نمی‌کنم بلکه هر اتفاقی را یک مساله می‌بینم که باید حل کرد و کار را پیش برد. بنابراین ترجیح می‌دهم در حال حاضر از کمبودها سخن نگویم و بیشتر از تمامی کسانی که خالصانه به ساخت این فیلم کمک کردند تقدیر کنم. کار مهمی که این یاران همراه کردند، باوری بود که به کار داشتند. جوانانی شانزده هفده ساله که خالصانه در گروه تولید و تدارکات بودند و مسئولان دلسوزی که تا انتهای مسیر گروه تهیه و تولید را همراهی کردند. امیدوارم روزی بشود که بتوان این شهر را به یک قطب فیلم سازی تبدیل کرد؛ چرا که لوکیشن و موقعیتهای بکر جغرافیایی دارد که برای صنعت فیلمسازی جذاب است.

اساساً چه چیزی باعث شد که فیلم انار را بسازید؟

در واقع نوعی ادای دین به شهر و مردمم بود؛ اما بیش از آن، دیدن فاجعه‌ای که در حال رخ دادن است برایم دردناک بود. تمام تلاشم را کردم که معضلات این شهر، موقعیت‌های بکر و مردم مهربانش را در سطح کشور مطرح کنم و کار فیلمساز تنها طرح موضوع است و حل معضلات از توان بنده خارج است؛ با این همه، حداقل کاری بود که می‌توانستم در قبال موطنم انجام دهم. البته قطعاً موضوعات دیگری هم هست که می‌شود مطرح کرد، بنابراین شاید این فیلم بتواند راه را برای دیگرانی که قصد ساخت فیلم دارند باز کند…

بله. در واقع کاری بود که قطعاً باید انجام می‌شد. این شهر نیازمند این است که در سطح کشور مطرح شود. نیازمند این است که معضلات و مشکلات مردم که مهمترینشان بحران کم آبی است به گوش مسئولان امر برسد. ضمن اینکه اساساً شهر انار قابلیت‌های بسیاری برای پیشرفت دارد. بسیاری از جوانان این شهر تحصیلات عالیه دارند اما متاسفانه به دلیل نبود فرصت‌های شغلی در شهر بیکار مانده‌اند یا تن به مهاجرت داده‌اند در حالی که این شهر به لحاظ سرمایه‌های مالی چیزی کم ندارد تا بتواند مشکلات بیکاری و اقتصاد محلی مردم را حل کند. به نظرم در این مسیر یک هم اندیشی عمومی لازم است و بنده به عنوان یک هنرمند، نیتم این بوده که با طرح مسائل، گامی در جهت رفع مشکلات بردارم. بله واقعاً از تهیه‌ی این فیلم راضا ام، چرا که در طول کار با انسان‌های شریفی همکاری کردم که با اخلاص برای انجام پروژه همکاری کردند.

در این فیلم چه مسئولیت‌هایی داشته‌اید؟

غیر از تهیه کنندگی این فیلم، مسئولیت اجرای طرح و مدیریت تولید فیلم هم بر عهده‌ بنده بود. در واقع بنده تهیه کننده، مجری طرح و مدیر تولید فیلم انار بودم که هر کدام از این مسئولیت‌ها پروسه‌ای پیچیده و بسیار دشوار دارد که مهمترین آنها حفظ انسجام در گروه تولید و اتمام پروژه به بهترین نحو است. خوشحالم که این مژده را می‌توانم به عوامل این فیلم و مردم این شهر بدهم که فیلم انار، با استفاده از بهترین و شناخته شده ترین عوامل تولید ساخته شده که هر کدام در زمینه‌ی تخصصی خود یک نام معتبر هستند و این افتخاری است برای همشهریان عزیز و خوشحالم که این فرصت حاصل شد تا مجموعه‌ای از هنرمندان این شهر بتوانند، در زمینه‌های تخصصی خود مثل بازیگری، ترانه سرایی و خوانندگی با گروه همکاری داشته باشند و امیدوارم در فرصتهای کاری آینده و فیلم‌های بعدی هم با این دوستان همکاری داشته باشم.

ترجیح می‌دهم در رابطه با برخی مسائل الان صحبت نکنم؛ اما قطعاً در چنین کاری با چنین حجمی از لوکیشن و تعدد بازیگران، مسائلی پیش می‌آید که حل و فصل کردن آنها، بیشتر از گلایه کردن در موردشان، اهمیت دارد. خوشحالم که هر چه مسائل و مشکلات پیچیده‌تر می‌شد، من و تیم تولید قوی‌تر عمل می‌کردیم. در واقع گروه تولید بنده که همه‌شان جوانان شانزده هفده ساله بودند، با چنان عزم و اراده‌ای کار تولید را انجام دادند که حتی گاهی بازیگران حرفه‌ای و گروه صحنه از آماده بودن لوکیشن ها شوکه می‌شدند. بنابراین صحبت کردن از سختی‌ها را بنده ترجیح می‌دهم با عنوان حل مسائل تلقی کنم، چرا که هر مساله ای باعث شد تا من قوی‌تر بشوم و امروز به کاری که کرده‌ام مباهات می‌کنم و البته از دوستان و مسئولانی که بنده را در این راه تنها نگذاشته‌اند قدردانی می‌کنم و امیدوارم در مجال دیگری بتوانم، با ذکر نامشان محبت‌هایشان را جبران کنم.

حسین حلاج: حرف ناگفته اینکه؛ یک جایی ما و همه‌ ما باید بایستیم و از خودمان بپرسیم برای شهرمان، برای کشورمان و برای نسل آینده‌ این مملکت چه کرده‌ایم؟ هیچ کشوری ساخته نمی‌شود مگر آنکه مردمان آن کشور اراده‌های آهنین و اندیشه‌های محکم در دفاع از سنت‌ها و فرهنگ اصیلشان داشته باشند و این زمانی رخ می‌دهد که ما وطنمان را با تعصب دوست داشته باشیم که فرمود: حب الوطن من الایمان!

سمیه ساربان زاده: ما تلاشمان را کرده‌ایم تا مسیری باز کنیم رو به آینده‌ای بهتر برای این شهر. اما این کافی نیست. ما مسائل را مطرح کردیم اما حل این مسائل به عهده‌ خود مردم است. مردم هستند که باید مطالبه گر باشند. این شهر می‌تواند نمونه‌ای از پیشرفت و توسعه برای تمامی کشور باشد مشروط به آنکه مردم این دیار خودشان و قدرتشان را باور کنند و به نوگرایی رو بیاورند. جوانان را باور کنند و نگاهشان به آینده باشد و نه به گذشته.