ایرانیان باستان هر روز را با نامی از ایزدان می‌خواندند. روز سیزدهم باستانی، برابر با تیر (تیشتر) روز بود.
به گزارش ایسنا، فریدون جنیدی، شاهنامه‌پژوه، در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: «در آیینهای کهن ایرانی هرگاه نام روز با نام ماه برابر می‌شد، جشنی برپای می‌گردید. بدین روی، روز سیزدهم تیر ماه باستانی، جشن تیرگان است. این جشن به دلیل مبنا قرار گرفتنِ گاه‌شماری خیامی که نیمه نخست سال در آن، سنجش و شمارش سی و یک روزه است، برابر با دهم تیر ماه امروزی گردید. بر بنیاد نوشته کهن «تیشتر یشت» میان تیشتر ایزد «باران» که نام ستاره‌ای در آسمان است، با «اپوش» دیو خشکی و خشکسالی نبردهایی سهمگین درمی‌گیرد و هر بار «تیشتر» در شکلی ظاهر می‌شود، یک بار در شکل جوانی زیبا و پانزده ساله، یک بار در شکل گاوی زرّین و بالاخره در شکل اسپی سفید. سرانجام تیشتر پیروز می‌شود و ایزد «باد» به او کمک می‌کند. در برخی منابع چنین آمده که تیراندازی آرش کمانگیر از البرزکوه تا کنار «جیهون: جیحون» در تیرگان یعنی «تیر روز» از «تیر ماه» بوده است. از آیینهای جشن تیرگان که دستِ‌کم تا پنجاه سال گذشته در یزد و کرمان برگزار می‌شده و گاه در روزگار ما هم نشانی از آن در جایی باید باشد، این بود که یک روز پیش از جشن تیرگان، دخترکی کوزه‌ای پر آب می‌کند و دور مجلس می‌چرخاند و هر کس چیزی در آن می‌‌اندازد. بعد این کوزه را به خانه‌ای می‌برند که درخت «مورد» داشته باشد پارچه سبزی روی کوزه می‌اندازند و آیینهای روبه‌روی آن، زیر درخت قرار می‌دهند آنگاه در تیرگان هر کسی نیتی می‌کند و بیت شعری می‌خواند. دخترک چیزی از کوزه بیرون می‌آ‌ورد و آن را با نیت و شعری که خوانده شده تطبیق می‌دهد. از آنجا که شعرهای آنان بیشتر نویدبخش است، بیشتر این فال‌ها هم نیک است. یکی از این شعرها را که از پیرزنی بهدین شنیدم چنین بود:
رخ زیبا، قد رعنا چش شهلا داری
آنچه خوبان همه دارند تو تنها داری
هنگام نبردهای «تیشتر» با «اپوش»، ایزد باد به او کمک می‌کند و باد ابرها را در جهان می‌پراکند و باران به همه جا می‌ریزد و نهرها و رودخانه‌ها و دریاها به وجود می‌آید و جهان را به هفت کشور تقسیم می‌کند. سعدی نتیجه این مبارزه را با مشاطه‌گری باد صبا این‌طور بیان می‌کند که:
بر عروسان چمن بست صبا، هر گوهری
که به غواصی ابر، از دل دریا برخاست
با امید بازگشت به روش نیاکان در گرامی‌داشت داده‌های خداوند چون «باران» و «آب» و «زمین» و «محیط‌زیست» و…
جشن تیرگان بر ایرانیان خجسته باد.»