ارگ انار یا بهتر است بگوییم ارگ ساسانی شهرمان انار از بناهای ارزشمند بجای مانده از سالهایی بس دور است که در مرکز شهر خودنمایی می کند . پیشینه این بنای پیر و خسته را به دوران حکومت ساسانیان نسبت داده اند اما شاید کمتر کسی به واژه ساسانی این ارگ توجه کرده باشد و یا خواسته باشد که اطلاعاتی در خصوص این حکومت داشته باشد . لذا لازم دانستم در مورد این حکومت که چند و چون آن تنیده با تاریخ شهرمان است اطلاعاتی بسیار خلاصه و مفید در اختیار مخاطبین قرار دهم .
ساسانیان نام دودمانی ایرانی است که نزدیک به ۴۲۷ سال بین سالهای ۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی بر ایران فرمانروایی کردند . بنیانگذار این حکومت اردشیر بابکان نوه ساسان از موبدان زرتشتی بود که توانست با تصرف ایالت کرمان ” اصفهان ” اهواز و در نهایت طی شورشی در تاریخ ۲۸ آوریل (۹ اردیبهشت ) ۲۲۴ میلادی آخرین شاه اشکانی یعنی اردوان پنجم را از سر راه بردارد و خود شاهنشاه ایران شود وبه نام جد خود یعنی ساسان نام حکومتش را ساسانیان نهاد .. بعد از او نزدیک به ۳۷ شاه دیگر در این سلسله حکومت کردند که از مشهورترین آنها می توان به شاپور اول و دوم قباد بهرام گور خسرو انوشیروان و خسرو پرویز ( که نامه دعوت رسول خدا (ص) به دین اسلام را پاره کرد ) اشاره کرد . پایتخت ساسانی در زمان اردشیر شهر تیسفون نزدیک بغداد بود . رقیب و دشمن اصلی ساسانیان امپراتوری بیزانس(روم شرقی ) بود که البته توان ساسانیان بیش از این امپراتوری بود .
از نظر دولتی در راس حکومت شاه قرار داشت و بعد از او وزیر اعظم ( وزرگ فرمادار ) بود. از دیگر مقامات این دوره می توان به موبدان موبد (رییس روحانیون یا مجریان امور مذهبی ) < ایران سپاهبد (فرمانده سپاه ) ایران دبیر بد ( رئیس دبیران یا همان کارمندان دولتی ) و واستریوش بد (رئیس امور مالیه ) اشاره کرد .
از نظر ایین درباری معمولا در مراسمات شاه بر تخت می نشست و بین او و حاضرین پرد ه ای بود که در زمان مناسب پرده توسط پرده دار کنار میرفت .در صف اول حاضرین شاهزادگان وخاندان ساسانی (اسواران ) حضور داشتند و با فاصله ای در صف بعد ندیمان و محارم شاه و اساتید موسیقی و سر انجام در آخر مطربان و موسیقی دانان .
.از جشنهای بزرگ این دوره می توان به نوروز مهرگان افراد و بزرگان اشاره کرد که معمولا با آوازخوانی و موسیقی و نوشیدن شراب و دادن هدایا به شاهنشاه همراه بود .
از نظر ترکیب جامعه عصر ساسانی باید اینگونه گفت که جامعه ساسانی کاملا طبقتی بود که در راس جامعه شاه قرار داشت و بعد از او به ترتیب روحانیون جنگاوران دبیران و در نهایت عامه مردم بودند . صعود از طبقه پایین تر به بالتر امکان پذیر نبود مگر اینکه طرف هنر خارق العاده ای عرضه کند که مورد تایید قرار گیرد .. در این دوره چند همسری کاملا رایج بود و حتی ازدواج بین مادر و پسر و خواهر و برادر مجاز بود واین امر را باعث دوری دیوان می دانستند . سن ازدواج ۱۵ سال بود و دختران حق ازدواج همسر داشتند .
مهمترین شغل مردم در این دوره کشاورزی و مهمترین محصولات کشاورزی جو ارزن علوفه الیاف برای ریسندگی خرما پسته زیتون بادام سبزیها انگور انجیر زردالو حبوبات و چاودار بود . از جمله محصولاتی که اروپاییان از ایران اخذ کرده و در سارسر اروپا رواج دادند می توان به پسته ایرانی آنقوزه ریواس و گردوی ایرانی اشاره کرد .
از نظر دین و مذهب باید گفت که دین رسمی در دوره ساسانیا ن زرتشتی بود اما در کنار این دین آئینهای دیگری چون مانوی مزدکی زروانیان عیسوی و بودایی نیز فعال بودند .
از آثار مشهور این دوره می توان به کاخ فیروز آباد کاخ تیسفون جندی شاپور و آثار ارزشمندی در شهرهای مختلف کشور چون فسا فیروز اباد سروستان داراب حهرم و غیره و صد البته شهرستان انار اشاره نمود .
حکومت ساسانی سرانجام با حمله اعراب به ایران و کشته شدن آخرین شاه ساسانی یعنی یزدگرد سوم توسط یک آسیابان به پایان رسید و از ان پس ایران وارد دوره ای جدید با عنوان ایران دوره اسلامی شد . ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست که به روایتی دختر آخرین شاه ساسانی (یزدگرد سوم ) یعنی شهربانو به اسارت اعراب در می اید که سرانجام همسر امام حسین (ع) شده و امام سجاد (ع) از او زاده می شود .
عزیزان تاریخچه ساسانی بسیار پرنکته و طولانی است ولی بنده حقیر سعی کردم چکیده ای مفید از تاریخچه این دوران که با حیات تاریخی شهرمان گره خورده را در اختیار شما قرار دهم .در خاتمه باید از همه شما مخاطبین محترم تشکر کنم که برای مطالعه این نوشتار وفت گذاشتید . کاستی های این نوشته را به بزرگواری خود ببخشید .
حسین صادقی دبیر تاریخ
