۵ نظر
۲۷ خرداد ۱۳۹۴ - ۲۳:۱۵
وزارت امور اقتصادی و دارایی با انتشار گزارشی، با تبیین چشم‌انداز وضعیت اقلیمی ایران در ۲۵ سال آینده (تا سال ۲۰۴۰) به ابعاد گوناگون تغییرات اقلیمی و تاثیر آن بر منابع آبی، جنگل‌ها، مراتع، تنوع زیستی و فعالیت‌های کشاورزی ایران پرداخته است. بر اساس نتایج شبیه‌سازی‌های انجام شده، ایران از جمله کشورهایی است که طی دهه آتی با افزایش دما، کاهش میزان بارش، کاهش روزهای یخبندان، افزایش روزهای داغ و… مواجه خواهد شد.
به گزارش روزنامه «تعادل»، در بخشی از این گزارش آمده:
بر اساس نتایج شبیه‌سازی‌های انجام شده در زمینه تغییرات متغیرهای آب و هوایی تا سال ۲۰۴۰ میلادی (۲۵ سال آتی) نسبت به دوره ۲۰۰۵-۱۹۷۶ (دوره پایه مشاهداتی)، توسط IPCC تغییرات اقلیمی در ایران پیامدهای زیر را به دنبال خواهد داشت:
– متوسط میزان بارش ۹ درصد کاهش خواهد یافت.
– متوسط دمای کشور حدود یک درجه سانتیگراد افزایش خواهد یافت.
– تعداد روزهای داغ (دمای بیش از ۳۰ درجه سانتیگراد) در اکثر نقاط کشور افزایش می‌یابد و این افزایش در جنوب شرق کشور (استان سیستان و بلوچستان و استان کرمان) بیش از مناطق دیگر خواهد بود.
– تعداد روزهای یخبندان در اکثر نقاط کشور کاهش خواهد یافت و بیشترین کاهش در شمال‌غرب کشور (استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل) خواهد بود.
– تعداد روزهای خشک در اکثر نقاط کشور افزایش می‌یابد و مناطق غرب (استان‌های ایلام، کردستان، لرستان و کرمانشاه) و جنوب شرق (استان‌های سیستان و بلوچستان و کرمان) بیشترین روزهای خشک را تجربه خواهند کرد.
– افزایش روزهای خشک موجب وقوع خشکسالی در اکثر نقاط کشور خواهد شد.
– سرانه ذخایر آبی کشور تا حدود ۱۳۰۰ مترمکعب کاهش خواهد یافت.
– با افزایش یک درجه سانتیگراد دمای کشور، معادل ۱۳ میلیارد مترمکعب منابع آبی کشور از طریق تبخیر از دسترس خارج می‌شود و این تهدید بزرگی برای منابع روباز آبی کشور است.
– زنجیره زاد و ولد حیوانات وحشی تغذیه‌کننده از مراتع کشور در معرض تهدید قرار خواهد گرفت.
– افزایش دما کاهش زاد و ولد گونه‌های جانوری و پرندگان را موجب خواهد شد و مهاجرت پرندگان از کشور را افزایش خواهد داد.
– افزایش دما، کاهش طول زمستان و بهار زودرس بر چرخه تولیدمثل گیاهان و جانوران تاثیر خواهد داشت.
– جنگل‌های بلوط در زاگرس و بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی به ویژه کروکودیل ایرانی براثر تغییرات اقلیمی در معرض خطر قرار خواهند گرفت.
– با کاهش بارش و افزایش دما، افزایش نمکزارها و کاهش اراضی قابل کشت قطعی است.
– تولید غلات کشور تا سال ۲۰۲۰ تا ۵ درصد، تا سال ۲۰۵۰ تا ۱۰ درصد و تا سال ۲۰۸۰ تا ۳۰ درصد کاهش می‌یابد.
– عملکرد گندم دیم در سال ۲۰۲۵ تا ۲۰ درصد و تا سال ۲۰۵۰ تا ۳۳ درصد کاهش خواهد یافت.
– کاهش بارش در مناطق شمالی کشور موجب می‌شود آب کافی برای کشت برنج تامین نگردد و این امر کاهش تولید برنج در کشور را به همراه خواهد داشت.
– قیمت غلات در سال ۲۰۲۰ تا ۱۵ درصد و در سال ۲۰۵۰ تا ۲۰ درصد نسبت به سال ۱۹۹۰ افزایش خواهد یافت.
– افزایش دما در فصول سرد سال باعث افزایش علف‌های هرز، آفات و بیماری‌های گیاهان می‌شود و از این طریق موجب افزایش هزینه تولید و استفاده بیشتر از سموم و آفتکش‌ها و آلودگی محیط‌زیست خواهد شد.
– افزایش دما و کاهش بارش موجب کاهش تولید محصولات زراعی و علوفه خواهد شد و این امر بر عملکرد فعالیت‌های دامداری و پرورش طیور نیز تاثیر خواهد گذاشت.
– افزایش دما در فصل گرما موجب استرس‌های دمایی دام و طیور خواهد شد و از این طریق نیز بر میزان تولید گوشت و شیر در کشور تاثیر خواهد گذاشت.
– کاهش بارش در اکثر نقاط کشور موجب کاهش ظرفیت‌های کمی و کیفی مراتع و کاهش تولید محصولات دامی خواهد شد.
– افزایش دما و کاهش رواناب ورودی رودخانه‌ها به دریای خزر و آلودگی این رودخانه‌ها موجب کاهش ماهیان دریای خزر خواهد شد.
– افزایش دما و شوری آب به همراه تغییر در جریانات اقیانوسی در اقیانوس هند، بر زندگی ماهی تن تاثیر منفی خواهد داشت.
– افزایش دما صنعت پرورش ماهیان سردآبی (ماهی قزل‌آلا) را به‌شدت متاثر میکند و با کاهش دما و رواناب رودخانه‌ها، آب مورد نیاز برای پرورش ماهیان گرم‌آبی کاهش خواهد یافت.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
– تغییرات اقلیمی طی ۲۵ سال آینده از طریق تغییر متغیرهای آب و هوایی حوزه‌های مختلفی از منابع تولید کشاورزی ایران را متاثر خواهد کرد و از این طریق آسیب‌هایی براین منابع وارد خواهد شد. کاهش متوسط بارش به میزان ۹ درصد، افزایش یک درجه دمای کشور، ۴۰ درصد افزایش بارش‌های سنگین و سیل‌آسا، کاهش تعداد روزهای یخبندان و افزایش روزهای داغ و خشک و وقوع خشکسالی از مهم‌ترین ویژگی‌های چشم‌انداز اقلیمی ایران تا سال ۲۰۴۰ میلادی است.
– بدین‌ترتیب طی سال‌های آینده تغییرات اقلیمی منابع تولید در بخش کشاورزی و محیط‌زیست را با آسیب‌های گسترده و قابل‌توجهی روبه‌رو خواهد کرد و کاهش ظرفیت‌های تولید در این بخش و بحران منابع آب و خاک و زیست محیطی کشور که در سال‌های اخیر روند فزاینده‌یی یافته‌‌اند را تشدید خواهد کرد.
در چنین شرایطی رصد و مدیریت پیامدها و آسیب‌های تغییرات آب و هوایی می‌تواند تا حدودی این آسیب‌ها را کاهش داده و از نابودی کامل ظرفیت‌های تولید جلوگیری کند. از این رو هم‌اکنون تغییر و اصلاح الگوی تولید محصولات کشاورزی به سمت محصولات با آب‌بری کمتر، اصلاح الگوی مصرف آب در بخش‌های مختلف به ویژه بخش کشاورزی، اصلاح الگوی مصرف مواد غذایی و محصولات کشاورزی به سمت مصرف بهینه و کاهش ضایعات، مدیریت و کنترل فرسایش خاک، ارتقای بهره‌وری منابع تولید، استفاده بیشتر از انرژی‌های غیرفسیلی، مدیریت احداث سازه‌های آبی به سمت تحدید ساخت نیروگاه‌های برقابی در مناطق در معرض تهدید و… نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت گریزناپذیر در مواجهه و مدیریت پیامدها و آسیب‌های تغییرات اقلیمی در کشور است. به علاوه کشور باید با توجه به محدودیت منابع پایه از یک‌سو و رشد جمعیت از سوی دیگر موضوع تامین امنیت غذایی را با نگاه به بیرون و استفاده از ظرفیت‌های فراسرزمینی مورد توجه قرار دهد.