پروژه انتقال آب از سرشاخههای کارون به شهرستانهای انار و رفسنجان برای اولین بار در سال ۱۳۷۳ مطرح شد. به عبارت دیگر ۲۰ سال از عمر این پروژه میگذرد. هر چند که این پروژه موفق نبود اما درسهایی به ما آموخت که مرور آن خالی از لطف نیست.
درس اول:
بحث پروژه انتقال آب کارون، تقریبا هر چهار سال یک بار داغ میشد. در هر نوبت نیز زمان گرم شدن انتقال آب کارون یک تا یک و نیم سال قبل از یک اتفاق خاص صورت میگرفت. برای مثال برای اولین بار در سال ۷۳ یعنی یک سال قبل از اتفاق مهم سال ۷۴ مطرح شد. در اواخر سال ۸۱ و اوایل سال ۸۲ (یعنی قبل از اتفاق مهم سال ۸۲)، دفترچه راهنمای خرید اشتراک آب کارون منتشر شد. این بحث در سال ۸۵ و قبل از اتفاق مهم سال ۸۶ نیز به شدت بالا گرفت. همچنین در سالهای ۸۸ و ۸۹ نیز بحث انتقال آب بسیار بالا گرفت که قبل از اتفاق مهم سال ۹۰ بود. از آنجایی که قرار است در سال ۹۴ نیز اتفاق مهمی بیافتد، انتظار میرود تا در اواخر سال ۹۳ و اوایل سال ۹۴ دوباره بحث انتقال آب کارون داغ شود. لذا اولین درسی که میتوان گرفت این است که یک تا یک سال و نیم قبل از هر اتفاق مهم، حرفهای بزرگ زیاد زده میشود لذا نبایستی به این حرفها اعتنایی کرد.
درس دوم:
درس شیرینی که از پروژه انتقال آب کارون میتوان گرفت، اتحاد بی نظیر چپ و راست در سالهای ۸۸ و ۸۹ بود. در آن زمان در جلسات مربوط به آب کارون، فرماندار وقت شهرستان رفسنجان در وسط و نمایندگان گروههای چپ و راست در دو طرف او مینشستند. این اتحاد مبارک چنان اعتمادی در بین مردم ایجاد کرد که در شرایط سخت اقتصادی، میلیاردها تومان پول توسط مردم جهت انتقال آب پرداخت شد. پس، درس دوم این بود که اتحاد نیروهای سیاسی چنان سرمایه اجتماعی عظیمی را ایجاد میکند که کارهای غیر ممکن، ممکن میشود.
درس سوم:
درس تلخی که از پروژه انتقال آب کارون گرفتیم نیز مربوط به سالهای ۸۸ و ۸۹ بود. علیرغم آن اتحاد شیرین که در ابتدا شکل گرفت، اختلافات کهنه سرباز کرد و در نهایت اتحاد شکل گرفته فرو ریخت. این مسئله این درس را به ما آموخت که گویی دوستی این دو گروه در شهرستانهای انار و رفسنجان به مانند دوستی گرگ و میش دست نایافتنی است.
درس چهارم:
بسیاری از اعضای کارگروه شکل گرفته در سالهای ۸۸ و ۸۹ (از جمله نویسنده این مقاله) برای انتقال آب کارون، در ابتدا قلبا اعتقادی به این پروژه نداشتند. با این وجود، این قدر در جلسات مختلف شرکت نموده و به مردم درباره اهمیت انتقال آب کارون توضیح دادیم که کم کم خودمان نیز باورمان شد که این کار شدنی است. درسی که در اینجا میتوان آموخت این است که برای تغییر عقاید سختترین مخالفان نیز میتوان از ابزار گفتن و نوشتن پیاپی استفاده کرد و نیازی به زور و اجبار نیست.
درس پنجم:
پروژه انتقال آب کارون هر چند در آبرسانی و آبادانی شکست خورد، اما با ایجاد انگیزههای واهی، سرعت تخریب منابع آب در شهرستانهای انار و رفسنجان را افزایش داد. به طوری که در سالهای نخست مطرح شدن این پروژه، بسیاری از کشاورزان دست به افزایش سطح زیرکشت باغات پسته زدند به امید اینکه با آب کارون آبیاری شود. درسی که این مسئله به ما میآموزد این است که بزرگان هر قوم بایستی جایگاه خود را به خوبی بشناسند و در حرف زدن خود دقت بیشتری کنند زیرا به همان اندازه که حرفشان میتواند سازنده باشد، ممکن است مخرب نیز باشد.
سوره مومنون، آیه ۵۰
“و ما فرزند مریم [= عیسى ] و مادرش را نشانهاى قرار دادیم; و آنها را در سرزمین مرتفعى که داراى امنیت و آب روان بود جاى دادیم.”
محمد عبدالهی عزت آبادی
توضیح عکس: تجمع تعدادی از مردم خوزستان در سال ۱۳۹۲ و مخالفت با انتقال آب کارون به خارج از این استان