تیبا بنیاد، خبرنگار روزنامه آرمان تهران: این تنها مردم نیستند که به شهرها شخصیت میدهند؛ ساختمانها، کوچهها و خیابانهای هر شهر نیز هویت آن را میسازند. بناهای تاریخی هم انگار زبان گویای گذشته آن شهرند که در دل تغییرات زمان حفظ شدهاند تا مردم گذشته تاریخیشان را فراموش نکنند. در بسیاری از شهرهای ایران این ارگهای کهنسال با خشت و گلشان هستند که هویت یک شهر را به خود وابسته کردهاند. ارگهایی که از دل تاریخ حرف میزنند و نشان از مردمی دارند که با ساخت آنها میخواستند شهر را از گزند متجاوزان و اغیار دور نگه دارند. حالا این ارگها را باید پابرجا نگه داریم تا یادمان بماند شهری که در آن زندگی میکنیم روزگاری برای بقایش چه تلاشهایی شده است. این روزها دوستداران میراثفرهنگی اما دلواپس ارگ تاریخی انارند. ارگ انار قدمتش به دوره ساسانیان میرسد و در شهر انار در شمال استان کرمان قرار دارد. ارگ در دوره صفویان بازسازی شده و پلانی مستطیل شکل دارد که بر فراز تپهای در مرکز شهر انار قرار دارد و توسط شش برج و بارو، محصور شده است. این بنا در سال ۸۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
به گفته یک فعال میراثفرهنگی در سالهای اول بعد از انقلاب اسلامی، بهدلیل شبههای که درباره رواج فساد در این ارگ به وجود آمد، بخشی از آن توسط افرادی نابود شده است. ورودی ضلع شمالی این ارگ که بین دو برج آن قرار گرفته، بر اثر این تخریب بهوجود آمده است. اما حالا بعد از گذشت سه دهه از آن ماجرا دوباره جان این ارگ به لرزه افتاده است. اینبار حریم ارگ انار مورد تعرض قرار گرفته است.
محمدرضانسبعبداللهی در این باره به آرمان میگوید: حدود دو سال پیش بود که مقدمات ساخت مقبرهای در شعاع ۸۰ متری این ارگ آغاز شد اما به دلیل غیرقانونی بودن در همان زمان متوقف شد. چرا که هرگونه دخل و تصرف و اقدامی که باعث آسیب به آن شود، جرم تلقی میشود. با این حال از دوهفته پیش دوباره ساخت این مقبره شروع شده است.
همانطور که این فعال میراثفرهنگی میگوید: زمانی که دوباره این اقدام از سر گرفته شد، سازمان میراثفرهنگی کشور و میراثفرهنگی انار دستور به توقف آن دادند و متولیان نیز در ابتدا به ظاهر آن را پذیرفتهاند اما دو روز پیش اسکلت فلزی مقبره را در مکانی که برای آن در نظر گرفتهاند تخلیه کردهاند و این نشان میدهد که آنها در واقع منتظر تصمیمگیری میراثفرهنگی نیستند.
نسب عبداللهی با اشاره به اینکه این مقبره قرار است مقبره شهیدان گمنام باشد، افزود: نباید درخواست برای جلوگیری از ایجاد این مقبره را با ارزشی که برای شهیدانمان قائلیم خلط کنیم. همه ما برای شهدا احترام و ارزش قائلیم و میدانیم که آنها هم برای قانون احترام قائل بودند. این مقبره نباید در جایی ساخته شود که به لحاظ تعریفهایی که سازمان میراثفرهنگی از حریم بناهای تاریخی دارد، ساخت و ساز در آن غیرقانونی اعلام شده است. متولی ساخت این مقبره بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس است که این روزها به منتقدان این طرح جوابی نمیدهند. این درحالی است که نباید فعالیتها فراقانونی باشد و مسئولان مربوطه باید منتظر تصمیم میراثفرهنگی در این زمینه بمانند.
به گفته او در فروردینماه امسال نیز مسئولان حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس یزد میخواستند چند شهیدگمنام را در تکیه تاریخی امیرچخماق یزد به خاک بسپارند که مسئولان و کارشناسان میراثفرهنگی این اقدام را بیاحترامی به ساحت مقدس شهدا به دلیل خاکسپاری در محیطی تفریحی و گردشگری اعلام کردند و سازمان میراثفرهنگی نیز از این کار جلوگیری کرد. اما مسئولان شهر انار تاکنون نتوانستهاند از این عمل مشابه جلوگیری کنند که شاید به دلیل کوچک بودن این شهر است.
ساخت این مقبره با زیربنای ۳۶۰ مترمربع و ۱۲ متر ارتفاع در حالی صورت میگیرد که سازمان میراثفرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در بهمن سال گذشته اعلام کرد: «در حال حاضر شهرداری و سایر ادارات درخصوص واگذاری و انجام ساخت و سازهای شهرستان ملزم به اخذ مجوز و اعلام نظر از سوی اداره کل میراثفرهنگی استان کرمان هستند و نمونه بارز آن جلوگیری از ساخت ساختمان جدید شهرداری انار در ضلع غربی ارگ است که در همان مرحله اول متوقف شد.»
سازمان میراثفرهنگی کشور در همان زمان تاکید کرد: «هیچگونه ساختوساز غیرقانونی در حریم ارگ انار وجود ندارد و تنها ساخت و سازهای موجود که در ضلع جنوبی ارگ قرار دارد متعلق به دوعدد ساختمان سه طبقه است که متاسفانه مجوز ساخت آنها در سال ۸۵ بدون اطلاع اداره کل میراثفرهنگی استان کرمان صادرشده است. در آن زمان شهرستان انار از نظر تقسیمات کشوری بخش بوده و یگان حفاظت و نمایندگی میراثفرهنگی در آن شهرستان مستقر نبوده است؛ تا پیش از آن نیز حریم آثار تاریخی این شهرستان بهخصوص ارگ انار مشخص و تعیین نشده بود، به همین دلیل شهرداری نیز هیچ گونه استعلامی از میراثفرهنگی درخصوص ساخت و سازها اخذ نمیکرده است.»
در همین راستا نیز جمعی از دوستداران میراثفرهنگی و روزنامهنگاران نامهای را تهیه کردهاند تا از آتوسامؤمنی، معاون جدید سازمان میراثفرهنگی بخواهند قدمی موثر برای حفظ این اثر تاریخی بردارد.