• امروز : جمعه - ۱۰ فروردین - ۱۴۰۳
  • برابر با : Friday - 29 March - 2024

جهت محاسبه سود و زیان یک باغ پسته، برای آب چه هزینه ای در نظر بگیریم؟

  • 02 شهریور 1393 - 0:00
جهت محاسبه سود و زیان یک باغ پسته، برای آب چه هزینه ای در نظر بگیریم؟

در یکی از مقالات گذشته، نحوه محاسبه سود یا زیان در باغات پسته و چگونگی تشخیص سود آوری آن بحث شد. یکی از هزینه های صورت گرفته در باغات پسته، هزینه استفاده از آب است. بر سر این موضوع که برای آب چه هزینه ای در نظر گرفته شود، همواره مناقشه وجود داشته است. تا حدی که گروهی استفاده از آب در باغات پسته را ظلم به نسل آینده دانسته و تلف کردن منابع طبیعی می دانند. در اینجا سعی می شود تا ۵ گزینه مختلف برای هزینه آب مورد بحث قرار گیرد. این ۵ گزینه به شرح زیر هستند:

۱-  هزینه استحصال آب، بدون در نظر گرفتن اثرات جنبی آن

۲-  هزینه استحصال آب، با در نظر گرفتن اثرات جنبی آن

۳-  هزینه مبادلاتی آب در مناطق پسته کاری

۴-  ارزش اقتصادی آب در باغات پسته

۵-  هزینه فرصت استفاده از آب در بخش های اقتصادی دیگر

     گزینه ۱، هزینه های مستقیم برداشت و انتقال آب تا محل باغ پسته می باشد. این هزینه ها شامل هزینه برق، تعمیرات، موتورچی و … است. این هزینه ها به طور متوسط در شهرستان های انار و رفسنجان ۱۲۵ تومان بر متر مکعب، یا برای یک ساعت آب چاهی با آبدهی ۳۰ لیتر در ثانیه، برابر با ۱۳۵۰۰ تومان می باشد. اگر به هزینه های مستقیم برداشت و انتقال آب، هزینه های جنبی آبکشی چون تخریب محیط زیست، شکست زمین و هزینه های ناشی از آن چون ترک خوردن ساختمان ها و جاده ها و … اضافه نماییم، گزینه ۲ حاصل می شود. میزان تقریبی هزینه استحصال آب، با در نظر گرفتن اثرات جنبی در شهرستان های انار و رفسنجان معادل ۳۴۲ تومان بر متر مکعب، یا برای یک ساعت آب چاهی با آبدهی ۳۰ لیتر در ثانیه، برابر با ۳۷۰۰۰ تومان می باشد. به عبارت دیگر، هزینه ای که آبکشی از منابع آب به جامعه تحمیل می کند بیش از دو و نیم برابر هزینه ای است که کشاورز به طور مستقیم می پردازد.

     هزینه مبادلاتی آب (گزینه ۳)، قیمت خرید و فروش آب بین کشاورزان در منطقه می باشد. به طور متوسط قیمت خرید و فروش یک متر مکعب آب (میانگین تابستان و زمستان) در شهرستان های انار و رفسنجان معادل ۵۰۰ تومان، یا برای یک ساعت آب چاهی با آبدهی ۳۰ لیتر در ثانیه، برابر با ۵۴۰۰۰ تومان می باشد. در گزینه ۴، ارزش اقتصادی آب در تولید پسته مورد نظر می باشد. با توجه به این که تولید نهایی آب در ازای هر متر مکعب معادل ۶۴ گرم می باشد، با توجه به قیمت ۲۵۰۰۰ تومان برای هر کیلوگرم پسته، بنابراین ارزش اقتصادی آب در تولید پسته معادل ۱۶۰۰ تومان برای هر متر مکعب، یا برای یک ساعت آب چاهی با آبدهی ۳۰ لیتر در ثانیه برابر با ۱۷۳۰۰۰ تومان می باشد.

     گزینه ۵، هزینه فرصت استفاده از آب در بالاترین ارزش اقتصادی خود در منطقه می باشد. به عبارت دیگر بایستی بررسی نمود که اگر این آب در باغات پسته مورد استفاده قرار نگیرد، در کجای دیگر قابل استفاده بوده و چه ارزشی در ازای هر متر مکعب ایجاد می نماید. در اینجا بایستی آب در همان شکل و کیفیتی که در باغات پسته استفاده می شود، مورد توجه قرار داد. برای مثال، نمی توان آب شور مورد استفاده در باغات پسته را با آب معدنی بسته بندی در بطری های یک لیتری مقایسه کرد. زیرا برای رسیدن به آب معدنی در ظرف های یک لیتری بایستی هزینه های مختلف شامل بسته بندی، توزیع، انبار داری و … نیز در نظر گرفت. با توجه به این که آب های مورد استفاده در باغات پسته، در کیفیت های بسیار پایینی قرار دارند، لذا قبل از انجام عملیات شیرین سازی نمی توان در هیچ گزینه دیگری شامل شرب، معدن یا صنعت مورد استفاده قرار داد. بنابر این، برای محاسبه هزینه فرصت استفاده آب مورد بهره برداری در باغات پسته، باید، نخست ارزش اقتصادی آن در بخش های مختلف شرب، معدن، تجارت و صنعت محاسبه نموده و از آن هزینه شیرین سازی، بهبود کیفیت، انتقال و توزیع را کم کرد.

     بسته به شرایط مختلف، گزینه های ۵ گانه فوق می تواند مورد استفاده قرار گیرد. اگر در شرایط فراوانی آب قرار داشته و هدف حداکثر کردن منافع شخصی باشد، بایستی گزینه ۱ استفاده شود. اگر در شرایط فراوانی آب قرار داشته و هدف حداکثر کردن منافع اجتماعی دنبال شود، بایستی گزینه ۲ مورد توجه قرار گیرد. در صورتی که امکان مبادله آب وجود داشته و بازار آب موجود باشد، گزینه ۳ قابل استفاده است. در صورتی که محدودیت منابع آب وجود داشته باشد و هدف حداکثر کردن منافع شخصی در بین باغات پسته موجود دنبال شود گزینه ۴ مورد استفاده قرار گیرد. در شرایطی که آب به شدت محدود بوده و امکان انتقال آب بین بخش های مختلف اقتصادی وجود داشته، می توان با ایجاد بازار آب، از گزینه ۵ استفاده نمود.

 

سوره واقعه، آیات ۶۸ تا ۷۰:

“آیا به آبى که مى نوشید اندیشیده اید؟! آیا شما آن را از ابر نازل کرده اید یا ما نازل مى کنیم؟!اگر مى خواستیم، این آب گوارا را تلخ و شور قرار مى دادیم; پس چرا شُکر نمى کنید؟!”

دکتر محمد عبدالهی عزت‌آبادی

ثبت دیدگاه