• امروز : پنج شنبه - ۹ فروردین - ۱۴۰۳
  • برابر با : Thursday - 28 March - 2024

پسته کاران حاضرند برای شیرین سازی یک ساعت آب، چه قیمتی بپردازند؟

  • 03 آذر 1393 - 0:00
پسته کاران حاضرند برای شیرین سازی یک ساعت آب، چه قیمتی  بپردازند؟

در چند مقاله گذشته ویژگی های فنی، نحوه مالکیت و شیوه مدیریت در یک مجتمع آب شیرین کن در مناطق پسته کاری مورد بررسی قرار گرفت. دو سئوال اساسی دیگر در مورد آب شیرین کن ها، هزینه و منافع آنها می باشد. در این مقاله سعی می شود تا به این سئوال پاسخ داده شود که کشاورزان حاضر به پرداخت چه قیمتی برای یک ساعت آب شیرین شده، هستند. به عبارت دیگر، ارزش و یا منافع ایجاد شده توسط آب شیرین کن به چه میزان است.

در مقالات گذشته، روش های ساده ای برای محاسبه ارزش یک ساعت آب ارائه گردید. در این مقاله از روش کاملا علمی برای محاسبه ارزش آب استفاده شده است. به علت پیچیده بودن روش محاسبه، از ارائه آن خودداری شده و تنها نتایج محاسبات در اینجا شرح داده خواهد شد. برای این که نتایج با مشخصات بیان شده در مقالات گذشته قابل مقایسه باشد، در اینجا نیز فرض می شود که ۲۰ لیتر آب با شوری بیشتر از ۱۲۰۰۰ میکرو موس وارد مجتمع آب شیرین کن شده و ۱۴ لیتر آب شیرین با شوری کمتر از ۲۰۰ خارج می گردد.

این آب پس از مخلوط شدن با ۱۰ لیتر آب چاه که شوری بالاتر از ۱۲۰۰۰ دارد، به آب کاملا مناسب برای پسته کاری (کمتر از ۸۰۰۰ میکروموس) تبدیل می شود. به عبارت دیگر، ۳۰ لیتر آب با شوری بالاتر از ۱۲۰۰۰ به ۲۴ لیتر آب با شوری کمتر از ۸۰۰۰ تبدیل می شود.

نتایج قطعی پژوهش های موسسه تحقیقات پسته کشور نشان می دهد که آب تا شوری ۸۰۰۰، تاثیر منفی بر عملکرد پسته ندارد. آب از شوری ۸۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ عملکرد را کاهش داده و اگر به بیش از ۱۲۰۰۰ برسد، نه تنها عملکرد را کاهش داده بلکه باعث از بین رفتن درخت پسته می شود.

شاید کسانی با این مسئله مخالف بوده و مواردی را مثال بزنند که باغ پسته ای با آب شور بیش از ۱۲۰۰۰ در حال آبیاری بوده و عملکرد مناسبی هم دارد. چنانچه قبلا نیز گفته شد، در خصوص آب های شور نمی توان به این سادگی و مثال زدن از چند باغ نمونه قضاوت کرد. بلکه باید دانست که آب شور پس از چند سال و رسوب کردن نمک در خاک تاثیر منفی خود را شروع می کند.

همچنین ممکن است باغی با آب شور آبیاری شود ولی سالی یک یا دو نوبت با آب شیرین آبیاری سنگین گردد. در چنین باغی نیز تاثیر شوری دیرتر اتفاق می افتد. علاوه بر این، بافت و ساختمان خاک و نحوه زهکش آن و بعلاوه رقم پسته نیز در زمان تاثیر گذاری شوری بر عملکرد محصول و عمر درخت موثر است. با این وجود، با در نظر گرفتن تمام این جوانب، محققین موسسه تحقیقات پسته کشور به این نتیجه رسیده اند که استفاده از آب با شوری بالای ۱۲۰۰۰ در باغات پسته مضر بوده و بایستی از مصرف آن جلوگیری نمود. مصرف این نوع آب های شور، نه تنها باعث خشک شدن باغات پسته می گردد، بلکه باعث می شود تا خاک نیز نابود شود و به آسانی قابل احیاء نمی باشد.

به عبارت دیگر، در صورتی که با مصرف آب شور، خاک نابود شود، اگر در زمانی به آب شیرین نیز دسترسی پیدا کنیم، دیگر امکان کشت محصول وجود نخواهد داشت. بدین ترتیب مشخص می شود که آب با شوری بالای ۱۲۰۰۰، ارزشی معادل صفر دارد. حال با محاسبه ارزش آب با شوری کمتر از ۸۰۰۰ می توان، منافع ناشی از شیرین سازی آب و تبدیل آب بیشتر از ۱۲۰۰۰ را به آب کمتر از ۸۰۰۰ مشخص نمود. در جدول ۱ ارزش یک ساعت آب با لیتراژ ۲۴ و شوری کمتر از ۸۰۰۰ میکرو موس برای شهرستان انار آمده است.

  جدول ۱: ارزش یک ساعت آب با دبی ۲۴ لیتر در ثانیه و شوری کمتر از ۸۰۰۰ در باغات پسته شهرستان انار

جدول

چنانچه جدول ۱ نشان می دهد، ارزش یک ساعت آب با لیتراژ ۲۴ و شوری کمتر از ۸۰۰۰، به طور میانگین ۱۳۸۲۴۰ تومان می باشد. به عبارت دیگر، اگر یک ساعت چنین آبی با قیمت کمتر از این مبلغ به کشاورزان فروخته شود، به طور میانگین مورد استقبال قرار می گیرد. با توجه به اینکه در سیستم مجتمع آب شیرین کن، کشاورزان علاوه بر پرداخت پول شیرین سازی، بایستی آب شور خود را نیز تحویل دهند، بنابراین بایستی هزینه های نفقه موتور خانه از مبلغ فوق کم شود. به طور متوسط هزینه نفقه چاه آبی با دبی ۳۰ لیتر در ثانیه برای هر ساعت ۱۳۵۰۰ تومان می باشد. بدین ترتیب، می توان گفت که اگر مجتمع آب شیرین کن حاضر شود که ۲۰ لیتر آب شور کشاورزان را تحویل گرفته و ۱۴ لیتر آب شیرین (شوری تقریبا صفر) تحویل دهد و این کار با قیمتی کمتر از ۱۲۴۷۴۰ تومان بر ساعت انجام گیرد، به طور میانگین مورد استقبال کشاورزان قرار خواهد گرفت.

در جدول ۱، همچنین درصد تجمعی ارزش آب در باغات پسته منطقه آمده است. برای مثال، در ۲۷ درصد از باغات پسته، ارزش آب کمتر از ۴۳۲۰۰ تومان بر ساعت است. اگر ۱۳۵۰۰ تومان هزینه نفقه را از این مبلغ کم کنیم، مشخص می شود، در ۲۷ درصد از باغات پسته منطقه، تنها در صورتی از خدمات آب شیرین کن استفاده می شودکه هزینه هر ساعت کمتر از ۲۹۷۰۰ تومان باشد. این باغات، یا دارای آب اضافه بوده و نیازی به آب ندارند و یا این که کیفیت پایین باغات و مدیریت ضعیف باعث شده تا بازده آب پایین بیاید. این در حالی است که در ۶۸ درصد از باغ های منطقه (۱۰۰ درصد منهای ۳۲ درصد) بازده آب بالاتر از ۱۰۸۰۰۰ تومان بر ساعت می باشد.
به عبارت دیگر، اگر مجتمع آب شیرین کن حاضر باشد تا هر ساعت آب را به قیمتی کمتر از ۹۴۵۰۰ تومان (۱۰۸۰۰۰ منهای ۱۳۵۰۰) شیرین نموده و تحویل دهد، مالکان نزدیک به هفتاد درصد از باغات پسته از این کار استقبال خواهند کرد. جدول ۱ همچنین نشان می دهد که در ۲۰ درصد باغات پسته منطقه، ارزش یک ساعت آب بالای ۲۰۰۰۰۰ تومان بوده و تا حداکثر ۳۶۷۲۰۰ تومان بر ساعت نیز می رسد.

این باغات حاضرند در ازای شیرین سازی یک ساعت آب، حداقل ۱۸۶۵۰۰تومان پرداخت نمایند. بدین ترتیب می توان با مقایسه اعداد محاسبه شده در جدول ۱ با هزینه های شیرین سازی آب که در مقاله آینده ارائه می شود، میزان اقتصادی بودن شیرین سازی آب برای باغات پسته منطقه را برآورد نمود.

سوره رعد، آیه ۱۷

” (خداوند) از آسمان آبى فرو فرستاد; و از هر درّه و رودخانه اى به اندازه آنها سیلابى جارى شد; سپس سیلاب بر روى خود کفى حمل کرد; (همچنین) و از آنچه (در کوره ها،) براى به دست آوردن زینت آلات یا وسایل زندگى، آتش بر آن مى افروزند، کفهایى مانند آن به وجود مى آید ـ خداوند براى، حق و باطل چنین مثالى مى زند ـ سرانجام کفها به بیرون پرتاب مى شوند، ولى آنچه به مردم سود مى رساند [= آب یا فلزّ خالص ]در زمین مى ماند; خداوند اینچنین مثال مى زند!”

دکتر محمد عبدالهی عزت آبادی

دکتر محمد عبدالهی عزت آبادی

مطالب مرتبط:
مشخصات فنی یک مجتمع آب شیرین کن مخصوص باغات پسته
نحوه مالکیت و شیوه مدیریت در یک مجتمع آب شیرین کن مخصوص باغات پسته
چگونه می توان یک مجتمع آب شیرین کن سود آور و سازگار با محیط زیست را برای پسته کاران احداث نمود؟

ثبت دیدگاه