در خصوص اولویت بندی کلی و در شرایط معمولی، قرآن ترتیب اهمیت مصرف آب را در بخش های مختلف به شرح زیر می داند:
-
زنده شدن زمین و آمادگی آن برای سکونت موجودات
-
استفاده از آب برای پاکیزگی و بهداشت
-
استفاده از آب برای آشامیدن انسان
-
استفاده از آب برای آشامیدن حیوانات
-
استفاده از آب برای تولید
طبق اولویت بندی فوق، در قرآن بیشترین تاکید در مصرف آب به محیط زیست داده شده است. به عبارت دیگر، محیط زیست شایسته زندگی بایستی موجود باشد تا انسان موجود شود. همچنین پاک بودن و بهداشت نیز بر آشامیدن تقدم دارد. به دیگر سخن، انسان در صورتی شایسته زنده ماندن است که کرامت انسانی او حفظ شود. ابتدایی ترین کرامت انسانی نیز محیط زیست شایسته و زندگی عاری از نا پاکی ها است. این که می گوییم محیط زیست اولویت اول است در شرایط عادی می باشد. در چنین شرایطی حتی اگر مصرف شرب آب هم باعث نابودی محیط زیست گردد باید از آن محل مهاجرت کرد تا محیط زیست سالم بماند. اما در شرایط اضطرار و جهت جلوگیری از مرگ، تخریب محیط زیست هم جایز شده و شرب اولویت اول می شود. چنانچه در چنین شرایطی خوردن گوشت حرام نیز اگر از حد تجاوز نکند جایز است.
علاوه بر اولویت بندی کلی فوق، در قرآن برای هر کدام از منابع آب نیز اولویت بندی اختصاصی صورت گرفته است. در این زمینه مصارف ناشی از آب باران به صورت زیر اولویت بندی شده است. نخست برای شرب انسان مورد استفاده قرار گرفته و در اولویت دوم برای مراتع جهت چرای دام ها مصرف می شود. اولویت سوم مصرف آب باران برای کشاورزی ذکر شده است. مصرف محصولات کشاورزی را نیز اولویت بندی نموده و اولویت اول به انسان و اولویت دوم را به خوراک دام ها داده است. اولویت چهارم مصرف آب باران را کشتی رانی معرفی نموده است.
در بحث اولویت بندی بین محصولات باغی و زراعی، در تخصیص آب رودها و چشمه ها، اولویت اول به محصولات باغی داده شده است. زیرا محصولات زراعی را می توان با کشت دیم نیز تولید نمود. این در حالی است که اولا امکان کشت محصولات باغی با کشت صرفا دیم امکان کمتری دارد زیرا در تمام فصول سال بارندگی ندارد. ثانیا، در صورتی که با استفاده از آب رود و چشمه تنها محصول زراعی کشت شود، در زمان هایی از سال این آب بلا استفاده می ماند.
به طور کلی می توان گفت که تمام مسائل اقتصادی مطرح در مدیریت تقاضای آب شامل، تخصیص بین مکانی، تخصیص بین محصولی، تخصیص زمانی، میزان بهینه مصرف آب در واحد سطح و محصول، تخصیص بین فعالیتی (زراعی و باغی) در قرآن در بحث کشت آبی مطرح شده است. این مسئله نشان دهنده اهمیت بحث مدیریت تقاضای آب در سیستم های کشت آبی بوده و اهمیت کمتر آن در سیستم های دیم است. همچنین، بر این نکته تاکید شده است که کشت دیم را بایستی بیشتر برای محصولات زراعی و کشت آبی را برای محصولات باغی مورد توجه قرار داد.
سوره نحل، آیه ۶۵
“خداوند از آسمان، آبى فرو فرستاد; و زمین را، پس از آن که مرده بود، با آن حیات بخشید. در این، نشانه روشنى است براى گروهى که گوش شنوا دارند.”
دکتر محمد عبدالهی عزت‌آبادی
