• امروز : جمعه - ۱۰ فروردین - ۱۴۰۳
  • برابر با : Friday - 29 March - 2024

یک اشتباه استراتژیک در کنترل برداشت از منابع آب

  • 24 فروردین 1394 - 14:08
یک اشتباه استراتژیک در کنترل برداشت از منابع آب

 به محض صحبت از افزایش بهره وری آب در بخش کشاورزی، تمام توجهات به سمت کمک مالی به کشاورز و حمایت از او برای استفاده از سیستم های آبیاری نوین می شود. همچنین وزارت جهاد کشاورزی مقصر شناخته می شود که در این زمینه کوتاهی کرده است.

این در حالی است که مطالعات مختلف نشان می دهد که افزایش محدودیت آب در دسترس کشاورزان یکی از اقدامات کلیدی به منظور افزایش انگیزه استفاده از سیستم های آبیاری نوین است.

به طور خلاصه می توان گفت که سیاست های افزایش بهره وری آب و استفاده از سیستم های نوین آبیاری تنها در صورتی موفق است که همراه با آن، سیاست کنترل شدید برداشت از منابع آب نیز به طور همزمان دنبال شود. در غیر این صورت و دسترسی نامحدود کشاورزان به منابع آب، سیاست های افزایش بهره وری با شکست مواجه خواهد شد، چنانچه تا کنون چنین اتفاقی افتاده است. به طوری که علی رغم حمایت های مالی گسترده دولت، سهم سیستم های نوین آبیاری به شدت پایین است.

علاوه بر این، اغلب چنین تصور می شود که با توسعه روش های نوین آبیاری می توان برداشت از منابع آب را کاهش داد. این در حالی است که چنین تصوری کاملا غلط است. مطالعات مختلف نشان می دهد که آب صرفه جویی شده در سیستم های تحت فشار باعث گسترش سطح زیر کشت و کاهش دور آبیاری شده و هیچ صرفه جویی در برداشت از سفره های آب زیر زمینی را به دنبال نداشته است.

به عبارت دیگر، علی رغم این که کنترل برداشت از منابع آب باعث افزایش انگیزه استفاده از سیستم های آب اندوز می شود، عکس آن صادق نیست. به عبارت دیگر، استفاده از سیستم های آبیاری نوین هیچ گاه باعث کنترل برداشت از منابع آب نمی گردد.

به طور خلاصه می توان گفت که در طول سالیان متوالی است که یک اشتباه استراتژیک در سیاست گذاری بخش آب در ایران اتفاق افتاده است. تفکر اشتباهی که تلاش کرده است تا با ترویج سیستم های آبیاری نوین، در مصرف آب صرفه جویی نموده و برداشت از منابع آب را کنترل نماید. این در حالی است که باید عکس آن عمل می شد.

به عبارت دیگر، بایستی با کنترل شدید برداشت از منابع آب، انگیزه استفاده بهینه از آب و به کارگیری سیستم های آبیاری نوین را افزایش می داد. این تفکر اشتباه باعث شد تا سرمایه های پولی زیادی از طریق سوبسید و کمک های بلاعوض به کشاورزان هدر رفته در حالی که کاربرد سیستم های آبیاری نوین نیز همه گیر نشود. این سیاست اشتباه همچنین باعث شد تا سرمایه های طبیعی گسترده ای از بین رفته و منابع آب تخریب شود.

 سوره شوری، آیه ۲۷

“اگر خداوند روزى را براى بندگانش وسعت بخشد، در زمین طغیان و ستم مى کنند; ولى به مقدارى که مى خواهد (و مصلحت مى داند) نازل مى کند، چراکه او نسبت به بندگانش آگاه و بیناست”.

 دکتر محمد عبدالهی‌ عزت‌آبادی

ثبت دیدگاه