۱۱ نظر
۲۴ شهریور ۱۳۹۴ - ۱۴:۵۸
در مقاله گذشته از کشاورزی سخن به میان آمد که از هر هکتار باغ پسته، سالانه ۱۶۵ میلیون تومان درآمد ایجاد می کند. در این مقاله، کشاورزی را معرفی می نماییم که با عملکرد پایین، آب، زمین و سرمایه خود را هدر می دهد. اطلاعات مورد نظر از همان منبع ای می باشد که در مقاله گذشته معرفی گردید.
کشاورز مورد نظر دارای ۱۷ و نیم هکتار باغ پسته می باشد. یکی از باغات پسته وی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. مساحت این باغ، ۲۰۰۰ قصب بوده و رقم پسته آن به نسبت مساوی، احمد آقایی، اکبری و کله قوچی است.
آب مورد استفاده دارای شوری ۱۲۰۰۰ میکرو موس بر سانتیمتر و میزان مصرف آب، ۱۸۳۶ متر مکعب در هکتار در سال می باشد. به عبارت دیگر، میزان مصرف آب در هکتار کشاورز این مقاله تنها ۱۵ درصد آب مصرفی کشاورز مقاله گذشته می باشد.
این کشاورز از سیستم آبیاری غرقابی جوی پشته ای استفاده کرده و تعداد نوبت آبیاری در طول سال ۷ نوبت می باشد. به عبارت دیگر، بر خلاف کشاورز مقاله قبل که از سیستم آبیاری قطره ای استفاده می کرد، کشاورز فعلی ما از روش آبیاری سنتی غرقابی که دارای کارآیی پایین می باشد، استفاده می کند. باغ را به کرت های بزرگ تقسیم نموده و مساحت هر کرت ۷۰ قصب است.
بر خلاف کشاورز گذشته که کرت ها را کوچک و توزیع آب را بهینه نموده بود، کشاورز فعلی این آب کم را در کرت های بزرگ رها کرده و آب با پخش شدن در سطح خاک بخار شده و از دسترس درخت خارج می شود. بافت خاک باغ نیز سنگین می باشد. بافت خاک سنگین و آبیاری سبک و با آب شور، مزید بر علت شده و عملکرد پسته را به شدت کاهش می دهد. فاصله دو ردیف ۶ و نیم متر و فاصله درختان بر روی ردیف ۱ و نیم متر می باشد. ردیف ها به صورت شمالی جنوبی هستند.
این کشاورز به طور متوسط سالانه ۲۴ تن کود گاوی در هر هکتار و به صورت ریختن روی زمین و شخم زدن، مصرف می کند. این میزان کود هر ساله مصرف می شود. هر چند که این کشاورز نیز مانند کشاورز مقاله گذشته هزینه یکسان و حتی بالاتری برای خرید کود حیوانی می نماید اما بر خلاف کشاورز مقاله قبل، کود حیوانی را به صورت چاله کود مصرف نکرده و با پخش آن بر روی سطح خاک تاثیر آن را کاهش می دهد.
در باغ مورد نظر، یک نوبت و به میزان ۱۰ کامیون در هکتار ماسه بادی مصرف شده است. هر سال به میزان ۲۰۰ کیلوگرم کود ازته در هکتار و در یک نوبت (فروردین) مصرف می گردد. این کشاورز دقیقا به اندازه کشاورز مقاله قبل کود ازته مصرف می کند اما زمان مصرف کود را درست انتخاب نکرده است. کشاورز مقاله قبل کود را در دو نوبت اسفند و خرداد ماه مصرف می نمود. مصرف اسفندماه باعث افزایش رشد رویشی گیاه شده و مصرف خرداد ماه باعث افزایش عملکرد محصول می گردد. اما مصرف کود در فروردین ماه و در یک نوبت چنین تاثیری را ندارد.
میزان مصرف کود پتاسه ۲۲۵ کیلوگرم در هکتار در سال و در اردیبهشت می باشد. مصرف کود پتاسه بایستی در زمستان و یا خرداد ماه انجام می شد که کشاورز مورد مطالعه ما آن را در اردیبهشت ماه مصرف نموده است. این کشاورز هر ساله کودهایی که نام آن ها را نمی داند به صورت محلول پاشی و در دو نوبت (بعد از برداشت و اسفندماه) استفاده می کند. هر چند که کشاورز فعلی ما مانند کشاورز مقاله گذشته، هزینه های بالایی برای محلول پاشی انجام می دهد، اما نه می داند که چه کودی باید مصرف کند و نه می داند که چه زمانی بایستی محلول پاشی نماید.
باغ مورد نظر سالی دو نوبت تیلر و یک نوبت گاو آهن می شود. هر سال یک نوبت نیز کنار درختان پاکنی می گردد. در طول سه سال گذشته باغ مورد نظر بر علیه پسیل، پروانه چوب خوار و شپشک سمپاشی شده است.
رشد سالانه شاخه های درخت به میزان ۵ و نیم سانتیمتر می باشد. قطر شاخه های دو سال گذشته ۷ میلیمتر بوده و قطر تنه درخت ۸۷ میلیمتر است. ارتفاع درخت ۱ و نیم متر و عرض آن ۲ متر می باشد.
میانگین عملکرد سه سال گذشته این باغ، ۱۱۳ کیلوگرم پسته خشک در هر هکتار می باشد. به عبارت دیگر، این باغ در هر قصب، ۲۸ گرم پسته خشک در هر سال تولید می کند. این در حالی است که در سال های کم بار عملکردی معادل ۲۱ گرم در قصب دارد. اگر قیمت ۳۰۰۰۰ تومان برای هر کیلوگرم پسته در نظر گرفته شود، هر هکتار (۴۰۰ قصب) این باغ، به طور متوسط، سالانه ۳۳۹۰۰۰۰ تومان درآمد ایجاد می کند. در حالی که کشاورز مقاله قبل در هر هکتار ۱۶۵ میلیون تومان درآمد ایجاد می نمود، کشاورز فعلی ما با هزینه ای بالاتر، در حدود ۳ میلیون تومان درآمد در هکتار، دارد.
چنانچه قبلا گفته شد، وی تنها ۱۵ درصد کشاورز مقاله قبل آب مصرف می کند این در حالی است که تنها ۲ درصد کشاورز مقاله قبل درآمد ایجاد می کند. به عبارت دیگر، هم آب را هدر می دهد و هم زمین را تلف می کند. این کشاورز، فرد جوان و کم تجربه ای هم نیست. او ۵۷ سال سن داشته و شغل اصلی اش کشاورزی است.
کشاورز مور مطالعه ما بایستی ۲ کار زیر را انجام دهد:
-
باور کند که تنها تجربه کافی نیست و بایستی دانش هم بیاموزد. کشاورز مورد مطالعه ما باید بداند تنها هزینه کردن در باغات پسته باعث افزایش عملکرد نمی شود. باید دانست که چه موقع و برای چه هزینه کرد. باید کود مناسب را در زمان مناسب مصرف کرد. باید کودها و سم ها را بشناسد. باید آب و خاک را خوب بررسی کند. باید بداند که آب و زمین را با چه نسبتی انتخاب نماید.
-
باور کند که تنها زمین کافی نیست، بایستی آب هم به اندازه کافی داشته باشد. لذا از کل ۱۷ و نیم هکتار باغ پسته خود، تنها ۲ و نیم هکتار را از با کیفیت ترین باغات را نگه داشته و بقیه را رها کند. او در حال حاضر از ۱۷ و نیم هکتار تنها ۵۹ میلیون تومان درآمد کسب می کند. با کاهش سطح باغات به ۲ و نیم هکتار، میزان مصرف آب در هر هکتار را به میزان مصرف آب کشاورز مقاله گذشته (۱۲۰۰۰ متر مکعب در هکتار در سال) برساند. در چنین شرایطی، اگر عملکردش حتی به نصف عملکرد کشاورز مقاله گذشته برسد، درآمد کل او به ۲۰۰ میلیون تومان افزایش می یابد. این در حالی است که هزینه های کل را نیز به شدت کاهش داده و سود را به طور قابل ملاحظه ای افزایش می دهد.
متاسفانه بایستی باور کنیم که بعضی از کشاورزان زحمت کش داریم که ۷۰ سال سن و نیم قرن تجربه کشاورزی دارند اما هنوز هم کشاورزی را خوب نیاموخته اند. جای تاسف بیشتر اینجاست که این پیران کهنه کار هیچ کس دیگری به غیر خود را نیز قبول ندارند! در مقابل، جوانان با دانش و شایسته ای داریم که نه آب دارند، نه زمین و نه سرمایه! این جوانان تنها نظاره گر آب و زمین و سرمایه ای هستند که هدر می رود و دود می شود! وای به حال ما که نه عمر تلف شده آن پیر برایمان مهم می باشد و نه آینده تاریک این جوان!
دکتر محمد عبدالهی عزت‌آبادی