ارزش میراث (Bequest Value)، روشی جهت اندازه گیری تمایل به حفاظت از منابع طبیعی میباشد. این روش نشان میدهد که نسل کنونی حاضر است چه میزان پرداخت نماید تا منبعی برای نسل آینده حفاظت شود.
در یک مطالعه میدانی، ارزش میراث از دیدگاه پسته کاران شهرستانهای انار و رفسنجان پرسیده شد.
در این خصوص سئوال شد که به نظر شما کدامیک بهتر است، ارث گذاشتن ۱۰۰۰ قصب باغ پسته با منبع آب نامطمئن یا ۵۰۰ قصب باغ پسته با منبع آب مطمئن؟
در پاسخ به این سئوال، ۹۳ درصد از کشاورزان گزینه ۵۰۰ قصب باغ پسته با منبع آب مطمئن را انتخاب کردند. یعنی اینکه، ۹۳ درصد از پسته کاران برای حفاظت از منابع آب و به ارث گذاشتن آن برای آیندگان، حاضرند از ۵۰ درصد از باغات پسته خود گذشته و از نیمی از درآمد خود چشم پوشی کنند.
این بدان مفهوم است که کشاورزان به طور ذاتی طبیعت را دوست میدارند و حاضر به حفاظت از آن میباشند. حال باید دید که چرا همین کشاورزان، در شرایط فعلی، در حال تخریب طبیعت و به ویژه منابع آب هستند. چه عواملی باعث میشوند تا یک کشاورز ذاتا طبیعت دوست به یک کشاورز مخرب طبیعت تبدیل شود. در جدول زیر ویژگیهای این دو گروه از کشاورزان با هم مقایسه شدهاند:
ویژه گی های پسته کاران مورد مطالعه |
پسته کارانی که برای حفاظت از منابع آب ارزش قایل نیستند |
پسته کارانی که برای حفاظت از منابع آب ارزش قایل هستند |
میانگین سن کشاورز |
۶۹ |
۵۳ |
میانگین سواد کشاورز (سال های تحصیلات رسمی) |
۱ |
۶ |
درصد استفاده از تکنولوژی های آبیاری پیشرفته |
۱۴ |
۵۲ |
درصد خوشبینی به آینده منابع آب در شرایط فعلی |
۳۳ |
۲ |
درصد اعتقاد به انتقال آب کارون |
۸۳ |
۴۷ |
درصد اعتقاد به حرام بودن رشوه |
۵۰ |
۹۱ |
درصد توجه به منافع شخصی به جای رعایت قانون |
۵۰ |
۱۳ |
همانگونه جدول فوق نشان میدهد، پسته کاران متمایل به حفاظت از منابع آب، دارای دانش بیشتر، جوانتر و نسبت به آینده آب نگرانتر هستند.
این گروه، از تکنولوژیهای پیشرفته آبیاری بیشتر استفاده نموده، اعتقاد کمتری به انتقال آب کارون داشته، قانون مدار بوده و دارای اعتقادات مذهبی قوی تری میباشند. در مقابل، دانش پایین، خوش بینی ناآگاهانه نسبت به منابع آب، دل خوش کردن به پروژههای خیالی انتقال آب، بیبندو باری نسبت به قانون و پایبند نبودن به اعتقادات اخلاقی و مذهبی باعث شده است تا تخریب منابع آب بیشتر شود.
بدین ترتیب، میتوان جواب سئوال ابتدای مقاله را داد. چرا کشاورزان ذاتا خوب به کشاورزانی تبدیل شدهاند که در عمل بد و تخریب کننده آب هستند؟ مقصر این جریان، افراد زیر میباشند:
* مقصر کسانی هستند که اطلاعات درست و مفید را در اختیار کشاورزان قرار ندادهاند.
* مقصر کسانی هستند که سالهاست کشاورزان را به وعدههای خیالی و غیر عملی انتقال آب سرگرم کردهاند.
* مقصر کسانی هستند که تکنولوژیهای استفاده بهینه از آب را ترویج نکردهاند.
* مقصر کسانی هستند که در اجرای قوانین حفاظت از منابع آب کاهلی کردهاند.
* مقصر کسانی هستند که با رفتارهای دوگانه خود، اعتقادات دینی و اخلاقی مردم را نابود کردهاند.
دکتر محمد عبدالهی عزتآبادی