در پی انتشار مطلبی از حمیده رضایی، هنرمند اناری در خصوص «عکس زنانه با سبیل»، حسین پوررشیدی، یکی از نویسندگان اهل شهرستان انار یادداشتی در این زمینه ارسال کرده است:
«تعریف من از “جامعه آزاد” جایی است که اگر کسی نخواهد همرنگ جماعت شود، در “امنیتگ باشد.» آدلای استیونسون
از شایستگیهای زنان چه میدانیم؟ این پرسشی است که یک قرن پیش مطرح و انگیزهٔ نوشتن هزاران کتاب شد. از جمله خانم سیمون دوبوار نویسنده مشهور فرانسوی اثر مشهور خود «جنس دوم» را در همین زمینه منتشر کرد. به نظر او: (زن، زن زاده نمیشود، بلکه زن میشود. هیچ سرنوشت زیستی، روانی و اقتصادی سیمایی را که ماده انسانی و متن جامعه به خود میگیرد، تبیین نمیکند. تمامت تمدن است که این محصول واسط میان نر و اخته را که مؤنث خوانده میشود، پدید میآورد. تنها دخالت کس دیگر میتواند فردی را چون یک (دیگری) جلوه دهد.)
بگذریم. زنان در جامعه چه جایگاهی دارند؟ نویسندگان گذشته در مورد زنان چه نگاهی داشتهاند؟
توماس اکونیاس از متکلمان برجسته و نامور مسیحی میگوید: زن برای کمک به مرد آفریده شده و یگانه نقش او حاملگی است.
سنت اگوستین دیگر متکلم بزرگ مسیحی گفته است: زن حیوانی ست کینه ورز و سرشار از بدی است؛ او سرمنشأ تمام جرّ و بحثها، مباحثات و بیعدالتی هاست.
برداشت همین نویسندگان روشنفکر غربی از زن، ماجرا را مشخص میکند. از نویسندگان (و با کمال تاسف باید گفت بزرگترین اندیشمندان) سرزمینم سخنی نمیآورم. آنجا که زن را شیطان، ضعیفه و… مینامند.
به سوال آغازین بر میگردیم، در کشورمان تا چه اندازه به زنان اجازهٔ بروز استعداد دادهایم؟ چند رئیس جمهور ما زن بودهاند؟ میانگین نمایندگان زن در مجلس در ادوار مختلف مجلس چند درصد بوده است؟ چند سمت بالای کشوری از جمله وزارت خانهها و… را به زنان سپردهایم؟ (با توجه به اینکه زنان نیمی از جامعه را تشکیل میدهند و باید نیمی از سمتها را در اختیار داشته باشند.) چند پست در کشور وجود دارد که زنان به طور قانونی و رسمی از آن منع شدهاند؟ اینها سوالاتی است که هر انسان آزاده را به فکر وا میدارد.
زنان که تقریباً نیمی از جمعیت دنیا را تشکیل میدهند، حدود دوسوم از کارهای دنیا را انجام میدهند. بااینحال، آنها تنها ده درصد از درآمد جهانی را به دست میآورند و کمتر از یک درصد از دارایی جهان را در اختیار دارند. این موضوع نشان میدهد که بیشتر کار آنها بیمواجب و اغلب در ارتباط با وظایف خانهداری مانند به دنیا آوردن و پرورش کودکان، نظافت و حفظ خانوار، نگهداری از سالمندان و بیماران است. علاوه بر کارهای روزمره خانگی، همچنین بسیاری از زنان کارهای خارج از خانه را تقریباً با دستمزد پایین انجام میدهند.
قابلذکر است که از یک میلیارد بیسواد در سطح جهان، دوسوم آنها زنان هستند و بیش از شصت درصد از کودکان محروم از آموزش ابتدایی (۸۱ میلیون از ۱۳۰ میلیون نفر) را دختران تشکیل میدهند. جیمز گرانت مدیر پیشین یونیسف میگوید: حق کار، حق امنیت اجتماعی، حق قانونی، حق مالکیت و حتی آزادیهای سیاسی و مدنی بهاحتمال زیاد جملگی به یک کروموزوم سنگدل بستگی دارند که بین انسان مرد با زن تفاوت قائل میشود.
حال چنگ زدن به جملات دهانپرکن درباره زنان، چه دردی از «جنس دوم» دوا میکند؟ چشمها را باید شست، جور دیگر باید دید.
بیاییم برای یکبار در تاریخ، دنیا را از دید زنان ببینیم. شاید مهر زنانگی، کمتر فرمان به آتش جنگ وقتل و خشونت بینالمللی صادر کند و دنیا محبت مادرانه را بچشد؛ زیرا این زناناند که درد کشته شدن فرزند را تا عمق وجود تجربه کرده و در عصر «هیتلر»ها، «مادر ترزا»ها را به دنیا معرفی کردهاند.
حسین پوررشیدی