• امروز : جمعه - ۱۰ فروردین - ۱۴۰۳
  • برابر با : Friday - 29 March - 2024

چهار گزینه حل بحران آب در شهرستان‌های انار و رفسنجان

  • 08 خرداد 1395 - 21:34
چهار گزینه حل بحران آب در شهرستان‌های انار و رفسنجان

به طور کلی، چهار گزینه برای مقابله با بحران آب در شهرستان های انار و رفسنجان وجود دارد.

این گزینه ها شامل «افزایش بهره وری آب در باغ های پسته، افزایش عرضه آب و حجم آب ارایه شده به متقاضیان، مهاجرت به مناطق دیگر کشور جهت پسته کاری و گسترش مشاغل با نیاز آبی پایین» می باشند.

در این مقاله به نخستین گزینه پرداخته می شود. سه گزینه دیگر در مقالات آینده مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

گزینه اول: افزایش بهره وری آب در باغ های پسته

شاید بتوان گفت که یکی از کم هزینه ترین راه های مقابله با بحران کم آبی، افزایش بهره وری آب و استفاده بهتر از هر واحد آب مصرف شده در بخش کشاورزی می باشد. در شهرستان های انار و رفسنجان، این گزینه با موانع و مشکلات زیر رو به رو می باشد:

  • *آنقدر سطح باغات پسته منطقه در مقایسه با مقدار آب در دسترس زیاد می باشد که بهترین تکنولوژی ها نیز نمی توانند با رعایت محدودیت منابع آب، باغات پسته موجود را سر پا نگه داشته و تولید اقتصادی آن را تضمین نماید. لذا حتی با استفاده از پیشرفته ترین تکنولوژی های مورد استفاده در بخش آب، شامل کشاورزی دقیق نیز نمی توان بحران موجود را حذف کرد.

  • *با توجه به مسایل مطرح شده در بند قبل، برای افزایش بهره وری استفاده از آب، علاوه بر استفاده از تکنولوژی های پیشرفته، بایستی حجم قابل توجهی از باغات پسته منطقه را نیز حذف نمود. این راهکار نیز مشکلات مربوط به خود را دارد. حجم بالایی از پسته کاری های دو شهرستان انار و رفسنجان، خرده مالکی می باشد. برای مثال کشاورزی که تنها یک هکتار باغ پسته داشته و در گذشته با آن ما یحتاج زندگی خود را تامین می کرده است، اکنون با حذف نیمی از باغات پسته خود، با مشکل مواجه خواهد شد. لذا این گزینه نیز هر چند گریز ناپذیر بوده و شاید بتواند بحران تخریب منابع آب را بر طرف نماید اما بحران اقتصادی ناشی از کم آبی را حل نخواهد کرد. مردم علاوه بر آب، نان نیز می خواهند.

  • *یکی از موانع دیگر بر سر راه استفاده از تکنولوژی های پیشرفته در مدیریت آبیاری در باغات پسته، نا اطمینانی کشاورزان از منابع آب در آینده می باشد. مردم به دولت اعتماد کافی ندارند. مردم اعتماد ندارند که دولت بتواند منابع آب را برای آینده باغات پسته آن ها حفاظت کند. لذا کشاورزان جرات سرمایه گذاری های عظیم در استفاده از تکنولوژی های پیشرفته در باغات پسته ای را ندارند که آینده منابع آب آن نا معلوم است. اگر دولت این اطمینان را برای آن ها ایجاد می کرد، نرخ سرمایه گذاری در بخش آب در باغات پسته به شدت بالا می رفت.

  • *برای این که بند ۳، اجرایی شود، دولت بایستی در اجرای مجوز های بهره برداری از چاه های آب کشی سخت گیری نموده و مانع از برداشت غیر مجاز آب شود. این راهکار نیز به آسانی قابل اجرا نیست. پروانه چاه ها عادلانه نبوده و مالکیت چاه ها نیز مساوی نمی باشد. ممکن است یک فرد مالک ۱۰ چاه شش دانگ باشد که هر کدام ۶۰ تا ۷۰ لیتر در ثانیه مجوز برداشت آب داشته باشند. در کنار آن، چاه هایی وجود دارند با ۱۵۰ مالک که مجوز برداشت آب آنها تنها ۱۲ لیتر در ثانیه است. سخت گیری دولت باعث می شود تا وضع معیشت جمع زیادی از مالکین به خطر بی افتد. لذا در اینجا نیز هر چند ممکن است بحران تخریب منابع آب بر طرف شود اما بحران اقتصادی مردم بر طرف نمی گردد. نه تنها بحران اقتصادی بر طرف نمی گردد بلکه توزیع درآمد نیز بدتر می شود. از طرفی اگر مالکیت عمده مالک ها نیز کاهش یابد و مسئله مالکیت زیر سئوال برود، سنگ روی سنگ بند نخواهد شد. در این صورت، وضع تخریب منابع آب از شرایط فعلی بدتر خواهد شد.

با توجه به چهار مانع فوق، راهی جزء بررسی امکان افزایش بهره وری آب در بخش کشاورزی در کنار ۳ گزینه دیگر وجود ندارد. به عبارت دیگر، بایستی در کنار گزینه افزایش بهره وری استفاده از آب، حتما و حتما ۳ گزینه دیگر را نیز مد نظر قرار داد. وگر نه هیچ موفقیتی در حل هم زمان بحران آب و اقتصادی مردم ایجاد نمی شود. در مقالات آینده، ۳ گزینه دیگر مورد بررسی قرار می گیرد.

 دکتر محمد عبدالهی عزت‌آبادی

ثبت دیدگاه