دخترها و پسرها هر چه بزرگتر میشوند غم و غصههایشان هم قد میکشند و در این میان دوسیه ازدواجشان هم فکری روزانه و غصهای شبانه است که به تار و پود عشق و آرزو گره میخورد و این وصلت آسمانی وقتی پازلی زمینی میشود که دخترها جهیزیه میخواهند و پسر ها خانه و کاشانه و صد البته ریال و دلارش را هم از کیسه پدر و مادر چرتکه میاندازند و قاب شکسته «ندارم و جیب خالی است» هم دیگر برازنده دیوار بلند آرزوها نیست و باید سایبانی زد به بلندای «نون و پنیر آوردیم …………. دخترتون را بردیم!»
با تورق دفتر تقویم گذشتهها در مییابیم که قدیمالایام در شهر انار سه روز بعد از جشن عروسی، مراسم سوم میگرفتند و اقوام و خویشان به خانه عروس و داماد رفته و با خودشان هدیه و کادو میبردند. رسمی کهن و دیرین به تقلید از سایر روستاها و شهر های ایران که حتی در کشورهای دیگر هم رواج داشته و دارد و در کشورهایی مثل آمریکا، کانادا، فرانسه، و ایتالیا این رسم را اجرا میکنند و آمریکاییها به آنbridal shower میگویند.
این رسم قدیمی کم کم در پاتیل زمانه جوشید و رنگ دیگری گرفت و شد «پاتختی» که هم کلاس بیشتری داشت و هم خلقالله را تا روز سوم معطل نمیکرد.
در عمل به رسم پاتختی هر شخصی که به عروسی میرفت بنا به انگیزه و میل و تمایل، مبلغی پول و یا نقشی از طلای ناب از معدن جیب مبارک میبرید و میبرد و دیگر اثری از کاسه و بشقاب گلدار چینی و سیلندر گاز و پتو و پشتی نبود و این اسکناسهای دلربا و طلاهای مه لقا بودند که حالا میداندار شده بودند.
امروزه اما برای پاسداشت این آئین کهن لازم است چند نکته را یادآوری کنیم تا یک رسم زیبا و هدفدار و بده بستانی عاشقانه جای خود را به یک خیمه شب بازی مغرضانه در چارت دلخوری پیچ ابروانه ندهد؛ اما بعد:
۱- پول یا طلایی که به معرض«پای تخت» میبرید نشانی سفت و سخت از شخصیت شماست.
سبکانگاری «پا تختی» به صورت غیر مستقیم شخصیت خانوادگی شما را سبک و عروس و داماد را هم خجل میکند. شکستن شیشه شخصیتی زوج و زوجه و یا همان عروس و داماد خودمان میخ کم فرهنگی را به جعبه شکسته زندگی من و شما میکوبد و باعث میشود آخر شب این متلک را از دریچه چشم و لب بدرقه راهمان کنند که «چلو کباب که خوردین!! یک قابلمه که بردین!! ۱۰ تومن کادو آوردین؟؟؟؟»
۲- اگر فرزند شما عروس یا داماد شبهای رویایی و عارفانه «من و تو ما میشویم» باشد آیا خوش دارید وقتی پاکتها را میگشایند با خیل انبوهی از دستمال کاغذیهای رنگین و یا سفید و یا ۵۰۰ تومانیهای قرمز و بنفش یواش و یا پنج و ۱۰ هزار تومانی روبرو شوند؟ آیا کم نمیآورند؟ خرد و خاکشیر نمیشوند؟ به نظر شما عشق این دو کفتر سفید فقط ۱۰ هزار تومان میارزد؟
ای آدم ها به قول اصفهانیها: شاما که خوب میخوردین……….. این چی چی س آوردین؟
۳- فلسفه وجودی«پا تختی» کمک مالی به عروس و داماد در اول خط زندگی است. اگر هم واقعا پول ندارید مجبور نیستید به عروسی بروید و یا اگر هم رفتید فقط ۱۰ یا ۲۰ هزار تومان ببرید. تعجب از جایی است که بعضی از اشخاصی که روی صحنه «پاتختی»، «نی لبک» ندارم بر لب میزنند اما ۱۰۰ هزار تومان ناقابل خرج رنگ و روغن بوم سر و صورتشان کردهاند؛ آن هم فقط برای یک شب. بدانید و نیک بیاندیشید که:
از سبکی بعضی پاکتها تا سنگینی خط ابرو و تاتو و رژ لب و قر و فر موها یک خط کج دروغ بیشتر فاصله نیست!!
۴- در بسیاری از شهر ها و روستاها آن چنان این فرهنگ در دیگ خانواده جا افتاده است که حداقل مبلغ «پاتختی» از یک چک پول ۵۰ هزار تومانی نباید کمتر باشد، آن هم برای اقوام و آشنایان درجه چهار به بعد ولی درجات قبل، از ۱۰۰ هزارتومان تا یک میلیون تومان به بالا میپردازند. شاید باور نکنید که سطح زندگیشان از متوسط زندگی مردم میانهنشین استان کرمان هم پایینتر است اما بنا به عقیده محکم خودشان پاتختی را جدی میگیرند یعنی به عبارتی جارختی را در پاتختی میتکانند.
به عنوان مثال در روستای پشتکوه واقع در بندرعباس در یک شب مبلغ یک میلیارد و هشتصد و پنجاه میلیون تومان پاتختی یا به قول خودشان «فضل» و «شاباش» برای عروس و داماد جمع آوری شد، مبلغی رویایی که علاوه بر تامین مخارج عروسی شغلی نان و آب دار هم برای داماد رقم زد. عکس پولها گویاتر است. خوب نگاه کنید خدا شانس بده!! پاتختیهای ما کجا پاتختیهای این روستا کجا؟!
۵- فرض کنید یک آقا و خانم با چهار فرزندشان میهمان عروسی شما باشند. اگر برای هر نفرشان در ازای شیرینی و میوه و شام مبلغ ۱۵ هزار تومان هزینه شده باشد جمعا ۹۰ هزار تومان برایتان آب خورده است و حال اگر این خانواده با فرهنگ که حداقل ۱۰۰ هزار تومان خرج آرایش و پیرایش و یک میلیون تومان خرج لباس و خلعت همایونی کردهاند، مبلغ ۲۰ هزار تومان در پاکت گذاشته و پاتختی بیاورند، دیگر بقیهاش را خودتان حدس بزنید!!
۶- یک اصل قدیمی میگوید از هر دستی بدهی از همان دست میگیری. یادتان باشد امروز اگر پاتختی عروسی را سبک گرفتی همین دخترت که عزیز کرده «پاپا و مامی» است، چشم بر هم بزنی می شود عروس «حجله» و «پرنسس تالار عشق» و آی نعنا نعنا نعنا …… مادر عروس شدتنها !!! و آخر شب همان ۱۰ هزار تومان و ادامه ماجرا!!
اگر پاتختی مردم را خراب کردی شک نکن پاتختی عروسی پسر و یا دخترت و یا نوهات را سبک میگیرند. امروز با همت باش تا برای فردای عاشقانه دختر و پسرت غیرت کنند. پاتختی پس انداز آینده فرزندانتان است، هر گلی به سر عروس و داماد مردم بریزی به سر عروس و داماد خودت خواهند ریخت.
پاتختی را پاس بداریم.
تا بعد بدرود– شیخ علی گنجیپور