قیمت پسته همواره یکی از مهمترین دغدغههای کشاورزان پستهکار بوده است. گرچه فاکتورهای متعددی در تعیین قیمت پسته تاثیرگزار بودهاند اما قیمت جهانی پسته همانند سایر کالاها تابعی از میزان عرضه و تقاضا در سطح جهانی است.
بر آوردهای اولیه نشان میدهد که میزان تولید پسته در جهان در سال جاری افزایش چشمگیری خواهد داشت. طبق گزارشها و آمارهای منتشر شده توسط انجمن پسته ایران و وزارت کشاورزی آمریکا، امسال تولید پسته در کل جهان حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد رشد خواهد داشت. در صورت افزایش تولید، پسته بیشتری به بازارهای جهانی عرضه خواهد شد و از آنجا که امکان افرایش تقاضا در کوتاهمدت امکانپذیر نیست، در نتیجه ما شاهد کاهش جهانی قیمت پسته خواهیم بود.
به غیر از «بر هم خوردن تعادل عرضه و تقاضا»، عوامل دیگری نیز باعث بیثباتی و کاهش قیمت پسته در شرایط فعلی میشود، از جمله عوامل خارجی میتوان به کاهش جهانی قیمت سایر خشکبارها اشاره کرد. به عنوان مثال قیمت جهانی بادام آمریکایی تقریبا به نصف رسیده است. بنابراین قیمت پسته نیز به تبع سایر آجیلها کاهش خواهد یافت. اما از مهمترین عوامل داخلی که باعث کاهش قیمت به تومان خواهد شد عبارتند از «غیر واقعی بودن نرخ ارز، وجود تنشهای سیاسی با کشورهای حاشیه خلیج فارس که یکی از مهمترین مقاصد پسته ایران بوده است و عدم فعالیت موثر بازرگانان ایرانی در بازاریابی جدید.»
به هر حال کاهش احتمالی قیمت موجب نگرانی کشاورزان و مسئولین شده است. درحالی که کاهش قیمت متاثر از بازارهای جهانی و شرایط کلان سیاسی و اقتصادی در ایران به شمار میرود، برخی از مسئولان شهرستانهای انار و رفسنجان دلیل کاهش قیمت و بیثباتی در بازار را عدم وجود یک متولی در امر صادرات پسته میدانند. به نظر میرسد که این یک زمینهسازی برای احیای شرکت تعاونی پسته رفسنجان باشد.
آیا شرکت پسته با دریافت تسهیلات میلیاردی قادر خواهد بود تا خریداران بیشتری را در سراسر جهان جذب کند و یا اینکه به سرنوشت شرکت پسته ایرانیان دچار خواهد شد؟
باید منتظر ماند و دید که آیا چند صد میلیارد تسهیلات دولتی جسم نیمه جان شرکت پسته را زنده خواهد کرد تا به یاری کشاورزان بشتابد یا اینکه تنها فرصتی خواهد بود برای گروهی که از این طریق به منافع شخصی و گروهی خود دست پیدا کنند؟
به هر حال شاید احیای شرکت پسته در صورت وجود مدیریت توانمند و تاسیس یک سیستم بازاریابی بینالمللی تا حدودی در بازار موثر باشد اما در کوتاه مدت هیج تاثیر پایداری بر قیمت نخواهد داشت.
تنها راه حل ممکن تسعیر نرخ ارز توسط بانک مرکزی و کنترل عرضه پسته توسط کشاورزان است. بنابراین به کشاورزان توصیه میشود تا با مدیریت منابع مالی خود از فروش فوری محصولاتشان بعد از فصل پستهچینی اجتناب کرده تا تعادلی نسبی در عرضه و تقاضا ایجاد شده و جلوی شدت کاهش قیمت گرفته شود.
حسین مهرابینژاد؛ دانشجوی دکتری مطلعات صلح و اقتصاد سیاسی در دانشگاه برادفورد انگلیس