به دنبال تشدید بحران و رکود در بازار پسته و اظهار نظر برخی مسئولان و ابزار نگرانیها در این خصوص، حسین مهرابینژاد، دانشجوی دکتری اقتصاد سیاسی از دانشگاه برادفورد انگلستان نامهای به احمد انارکی محمدی، نماینده شهرستانهای انار و رفسنجان نوشته است.
وی که تجربه فعالیت در بازار پسته اروپا را دارد، در این نامه به برخی واقعیتهای ناخوشایند در بازار پسته و عواقب نگرانکننده آن اشاره کرده و از مسئولان خواسته تا در اظهارنظرهای خود این واقعیتهای تلخ را در نظر بگیرند.
متن نامه وی که به انارپرس ارسال شده به شرح زیر است:
همانطور که پیش بینی میشد کاهش جهانی قیمت پسته و اثرات آن بر بازارهای پسته ایران باعث نگرانی کشاورزان و مسؤولان محترم شهرستانهای انار و رفسنجان شده است.
گرچه حمایت از کشاورزان زحمتکش در این شرایط واجب است اما اظهارنظرها و تصمیماتی که بدون توجه به بازار جهانی اتخاذ میشود نه تنها کمکی به بهبود وضعیت نمیکند بلکه باعث تشدید بحران هم خواهد شد. اینجانب با توجه به تجربه فعالیت در بازار پسته اروپا و شناخت نسبی از بازار جهانی این محصول و همچنین داشتن ارتباط با کشاورزان و شرکتهای آمریکایی فعال در این عرصه، اطلاع رسانی و ارائه واقعیتهای بازار پسته را لازم میدانم. هرچند ممکن است که ابراز واقعیتها قدری ناخوشایند باشد اما مسؤولان و کشاورزان عزیز باید بر اساس واقعیتها تصمیمگیری کنند.
جناب آقای مهندس انارکی محمدی نماینده محترم شهرستانهای انار و رفسنجان
نگرانی حضرتعالی در بحث بحران بازار پسته قابل احترام است و اقدامات شما جهت بهبود شرایط، قابل ستایش است و بنده به عنوان یک کشاورززاده از شما قدردانی میکنم.
همانطور که حضرتعالی در جریان هستید افزایش حدود ۴٠ درصدی تولید پسته آمریکا، بازار این محصول را به چالش کشیده است به گونهای که قیمت جهانی حدود ٣٠ درصد کاهش داشته و حتی امکان کاهش بیشتر آن به دلیل نبود تقاضای کافی در بازار جهانی قابل پیش بینی است.
این واقعیت تلخ وجود دارد که هیچ نهادی در ایران قادر نخواهد بود اقدامی در جهت افزایش جهانی قیمت پسته انجام دهد. زیرا سهم ایران در بازار پسته امسال چیزی حدود ٣٠ درصد است و محصولات آمریکایی به تنهایی قادرند نیاز بازار پسته را برطرف کند، حتی اگر یک کیلو از پسته ایران هم وارد این بازار نشود.
جناب مهندس شما در جلسه اخیر با تجار و کشاورزان پسته اعلام کردید که در پی هماهنگ کردن مسؤولان شهرهای پستهخیز هستید تا اقدامی در جهت بهبود شرایط انجام دهید. بیشک اگر این تلاشها در جهت حمایتهای مالی دولتی از کشاورزان برای عبور از شرایط فعلی و یا در جهت افزایش نرخ ارز باشد، قابل تقدیر است و واقع بینانه. در غیر اینصورت این اخبار و اقدامات ممکن است ناخواسته باعث وخیمتر شدن اوضاع شود، اما چگونه:
اولا یک انتظار غیر عملی در بین کشاورزان ایجاد میکند تا به سرعت با واقعیت بازار همسو نشوند که این باعث خواهد شد که بیشتر متضرر شوند.
ثانیا باعث بلاتکلیفی بازار خواهد شد و ممکن است مشتریان پسته ایران از دست بروند. به عنوان مثال از ٢۵ مهرماه نمایشگاه سیال (SIAL) در پاریس برگزار خواهد شد که یکی از مهمترین نمایشگاههای مواد غذایی در اروپا، مخصوصا برای پسته است و شرکتهای ایرانی و آمریکایی زیادی در آن شرکت خواهند کرد تا قراردادهای جدید تجاری منعقد نمایند.
اما طبق اظهارات برخی از بازرگانان ایرانی که نقش عمدهای در فروش پسته در بازار اروپا دارند، بلاتکلیفی بازار در ایران آنها را نگران کرده و این باعث میشود تا از انعقاد قردادهای بلند مدت با مشتریان سابق خود خودداری کنند و با توجه به حضور پررنگ شرکتهای آمریکایی در نمایشگاه، بدون شک مشتریان پسته ایران از دست خواهند رفت.
بنابراین اینجانب به عنوان عضو کوچکی از جامعه کشاورزان از حضرتعالی و سایر مسؤولان مربوطه تقاضا دارم تا به طور واقعبینانه و شفاف، برنامههای خود را برای کشاورزان روشن نمایید تا باعث افزایش بلاتکلیفی بازار نشود و ما شاهد از دست رفتن بازارهای بیشتری نباشیم.
البته نگاهی اجمالی به بازار بادام میتواند در درک بهتر شرایط به ما کمک کند. همانطور که قبلا در مقاله دیگری عرض کردم علاوه بر پسته، قیمت سایر خشکبارها مثل بادام هم به دلیل افزایش تولید در آمریکا با افت شدیدی مواجه شده است. جدول زیر نشان میدهد که طی مدت ۱۰ماه گذشته قیمت بادام از حدود ۱۰ هزار دلار در تن به حدود پنج هزار دلار در تن رسیده یعنی قیمت آن به نصف کاهش پیدا کرده است.
حسین مهرابینژاد در پایان نامه نوشته: «مستندات و مکاتبات با پستهکاران آمریکایی و همچنین بازرگانان ایرانی مقیم اروپا موجود است که قابل ارائه میباشد.»