آیین جوش‌زنی در شهرستان انار یکی از مراسم‌هایی آیینی مذهبی است که چند صد سال قدمت دارد.
این آیین کهن در سال ۱۳۹۱ با شماره ۵۴۴ به عنوان آیین جوش‌زنی شمال استان کرمان (انار، کوهبنان، هرمزآباد رفسنجان و شهربابک) در فهرست میراث ملی ناملموس کشور به ثبت رسیده است.
آیین جوش‌زنی شب‌های دهه اول محرم در حسینیه‌های شهرستان انار با حضور گسترده جوانان برگزار می‌شود.
روزنامه قانون سال گذشته در گزارشی از برگزاری این آیین کهن در شهرستان انار نوشت:
دیگر آیین مهم اهالی انار در گرامید‌‌اشت یاد و خاطره شهد‌‌ای کربلا در ماه محرم جوش‌زنی است. قدمت این آیین که سال ۱۳۹۱ به ثبت ملی هم رسیده به د‌‌وران صفویه بر می‌گرد‌‌د. این آیین سنتی که در اوقاتی مثل شب عاشورا و تاسوعا به اوج خود می رسد و تا نیمه شب ادامه دارد و مرد‌‌ان به خصوص جوان‌ها به شور و حال زائد الوصفی در این حلقه ماتم با اشعار جانسوز به نوحه سرایی می‌پرد‌‌ازند. در جوش زنی عزاد‌‌اران باحلقه کرد‌‌ن د‌‌ست چپ در کمر همد‌‌یگر و حرکت ریتمیک پا به صورت د‌‌ایره وار در وسط میدان تکیه و حسینیه با بیان اشعاری هماهنگ با د‌‌ست راست بر سینه می‌کوبند.به طوری‌که نیمی از جمعیت یک بیت یا یک مصراع از شعر را می‌خوانند و نیمه دیگر پاسخ نیمه بیت یا مصراع را میدهند. این اشعار با آهنگ‌ها و ریتم های مختلفی خواند‌‌ه می‌شود که تغییر هر آهنگ با متن چاووشی توسط یک نفر در وسط میدان صورت می گیرد. حلقه
د‌‌ایره وار جوش زنی تد‌‌اعی کنند‌‌ه حرکت پروانه به د‌‌ور شمع است در حقیقت تبلور چرخش پروانه ها به د‌‌ور شمع وجود امام حسین (ع)است.
از نکات جالب توجه این نوع عزاد‌‌اری باید به جایگاه سالخورد‌‌گان و به عبارت بهتر حفظ حرمت پیشکسوت در آن اشاره کرد. در جوش زنی، پیر غلامان همیشه در سر حلقه د‌‌ایره ایستاد‌‌ه و جوانان نفرات بعد‌‌ی را تشکیل میدهند. مدت زمان این نوع عزاد‌‌اری متفاوت است و گاهی تا یک ساعت ونیم طول می‌کشد.
***********************************
شروع جوش‌زنی با نوای حسین حسین توسط چند نفر آغاز و کم کم به حلقه اضافه می‌گردند:
شروع:
مظلومم حسین محرومم حسین
در کرب و بلا کشته شد حسین
شمر مزن چکمه تو بر سینه ام
خرد مکن سینه بی کینه‌ام
ای وای سردارم چه شد
میر و علمدارم چه شد
عباس غمخوارم چه شد
عابد بیمارم چه شد
در خیمه زین العابدین
میزد سر خود برزمین
گوید حسین من چه شد
نور دو عین چه شد
در ادامه چاووشی توسط یک نفر در وسط به مدت یک الی دو دقیقه
چه کربلاست یاران
چه پر بلاست یاران
سر حسین شهید
از تن جداست یاران
محرم است امشب
شب غم است امشب
خیرالنسا سیه پوش
در ماتم است امشب
در ادامه چاووشی توسط یک نفر در وسط به مدت یک الی دو دقیقه
هی این کدام ماه است که زینب بی برادر می‌شود
دختر شیرخدا بی یار و یاور می شود
هی این همان ماه است که زینب بی برادر می‌شود
دختر شیر خدا بی یارو یاور می شود
ابر غم بارون غم آمد که عالم راگرفت
فاطمه آمد سرنعش حسین ماتم گرفت
در ادامه چاووشی توسط یک نفر در وسط به مدت یک الی دو دقیقه
ای در دریای نجف شیر یزدانی
بنگر به حال یوسفت گشته قربانی
خنجر کشند بر حنجرش یاعلی بنگر
چون کشتی عمر حسین گشته طوفانی
زینب بیا در کربلا شد وقت مهمانی
مهمان و کشتند تشنه لب داد از مسلمانی
در ادامه چاووشی توسط یک نفر در وسط به مدت یک الی دو دقیقه
اندرین صحرا ،یک مسلمان نیست، قطره آب نیست، تشنه‌ام تشنه، وای تشنه‌ام تشنه
زیرخنجر گفت ، شاه لب تشنه، مهلتی ای شمر، تشنه‌ام تشنه ، وای تشنه‌ام تشنه
در ادامه چاووشی توسط یک نفر در وسط به مدت یک الی دو دقیقه
مگر حسین شهید عزیز زهرا نبود
مگر که آن تشنه لب غریب و تنها نبود
ای همه جان جهان ،جان به فدای حسین
جان به فدای تو و عهد و وفای حسین
لب تشنه سربریدند مظلوم کربلا را
بر خاک و خون کشیدند فرزند مصطفی را
زهرا به محشر آید با حوریان سیه پوش
پیراهن حسینش افکنده بر سر دوش
این ظلمها کجا شد؟ در دشت کربلا شد
سر حسین مظلوم بر نوک نیزه ها شد
در ادامه چاووشی توسط یک نفر در وسط به مدت یک الی دو دقیقه
یاران امام ما را وقت نماز کشتند
فرزند مصطفی را وقت نماز کشتند
یاران امام ما را وقت نماز کشتند
والشمس والضحی را وقت نماز کشتند
یاران عزا بدارید این ماتم حسین است
از دیده خون ببارید این سر سر حسین است
عمه بیا گمشده پیدا شده
کنج خرابه شب یلدا شده
در ادامه چاووشی توسط یک نفر در وسط به مدت یک الی دو دقیقه
(ریتم تند و پایانی )
یا عباس یا عباس
جانم فدای عباس
یا عباس دخیلم
درمانده و ذلیلم
و در پایان جمعیت جوش زن با گفتن یک “یا حسین” با صدای بلند پراکنده می‌شوند.
شعرهای دیگر مراسم جوش زنی در انار:
دسته اول دسته دوم
گهی بر سر زنم گاهی به سینه که فردا بی پدر گردد سکینه
امشب به عرش اعلی ، غوغاست یا محمد فردا حسین مظلوم تنهاست یا محمد
امشب سر سکینه در دامن حسین است رأس حسین مظلوم از تن جداست فردا
شب قتل حسین بی گناه است فلک سر گشته و عالم سیاه است
شب قتل حسین است می زنم جوش فلک سر گشته و عالم سیا پوش
تشنه حسین به کربلا شیعه تو آب و می خوری
امشب حسین مظلوم مهمان خواهران است
فردا میان میدان در جنگ کوفیان است
امشب شب بی تابی طفلان حسین اس ای خاک به سر کن که شب قتل حسین است
حسین ، حسین ، حسین … حسین ، حسین ، حسین …
شعری دیگر:
شب عاشوراست امشب / کربلا غوغاست امشب / تشنه لب سقاست امشب / خون‌جگر زهراست امشب / آه و واویلاست امشب
زد نعره شهربانو، از فرقت شه دین
هردم به ناله می‌گفت، زهرا کجاست امشب
ابن زیاد کافر، صف بسته در برابر
بر اهل بیت اطهر، این کی رواست امشب
آن نازش پیمبر، سرو ریاض حیدر
بی‌یار و بی‌برادر، در کربلاست امشب
هر دم عروس قاسم، می‌کرد و خاک و بر سر
می‌گفت و با دل زار، عیشم عزاست امشب
آن‌دم که از سر زین، افتاد سرور دین
گفتند و آل یاسین، وا حسرتاست امشب