• امروز : پنج شنبه - ۹ فروردین - ۱۴۰۳
  • برابر با : Thursday - 28 March - 2024

راهکاری جهت توزیع عادلانه و شفاف منابع آب زیر زمینی

  • 12 آذر 1392 - 0:01
راهکاری جهت توزیع عادلانه و شفاف منابع آب زیر زمینی

 عدم رعایت عدالت و عدم شفافیت، دو مشکلی است که از گذشته های بسیار دور به سیستم توزیع منابع آب زیر زمینی به ارث رسیده است. بعضی از این بی عدالتی ها به آسانی قابل اصلاح نبوده اما بعضی را می توان اصلاح نمود. برای مثال نمی توان تمام پروانه های چاه ها را با لیتراژ مساوی صادر کرد چون این کار خلاف قانون است. با این وجود، این تنها ناعدالتی در توزیع آب نیست. طبق قانون اگر آبدهی چاه از حدی کمتر شد، بایستی به صاحبان چاه مجوز جابجایی، گالری زنی یا کف شکنی داد.

بعضی از مالکان این مجوز را حتی زودتر از موعد مقرر دریافت می کنند و بعضی بایستی سال ها به دنبال آن باشند تا این که حق خود را دریافت نمایند. این، نوعی بی عدالتی است. همچنین یک چاه در همان جابجایی اول به آب مناسب و شیرین دست پیدا می کند و چاه دیگر بایستی بارها جابجا شود و باز هم کم آب و شور می ماند. این بد شانسی و بی عدالتی توام است. عدم شفافیت توزیع آب نیز از مشکلات قابل فهم سیستم فعلی است. برای رفع این دو مشکل، راهکاری که در مناطق خاص قابل اجرا است، به شرح زیر ارائه می شود.

    پیشنهاد می گردد، در عوض واگذاری چاهها به افراد، مجموع آب چند چاه را در یک مخزن ذخیره نموده و تقسیم آب از محل ذخیره آن صورت گیرد. به عبارت دیگر، همچون سیستم آب شرب، امتیاز آب فروخته شود. در چنین شرایطی مدیریت و اداره برداشت آب از چاه ها بر عهده دولت است. واضح است که در چنین شرایطی برداشت بیشتر از سهم هر فرد یا گروهی به طور مستقیم و در آن واحد بر برداشت افراد یا گروه های دیگر موثر است. لذا هرگز چنین اجازه ای به او داده نمی شود.

این در حالی است که تاثیر برداشت بی رویه افراد از سفره های زیر زمینی بر افراد دیگر با وقفه زمانی صورت گرفته و در کوتاه مدت نا ملموس است. لذا افراد خود را در رابطه با رفتار دیگران کمتر مسئول دانسته و کمتر برداشت های بی رویه آنها را موثر در سهم خود می دانند. این در حالی است در برداشت از ذخیره روی زمینی امکان استفاده بی رویه یک فرد وجود ندارد مگر اینکه دیگری کمتر برداشت کند. بدین ترتیب، شفافیت در توزیع منابع آب افزایش می یابد. علاوه بر این، در صورت کم شدن کمیت و کیفیت آب چاه، گروه مشترک به طور همزمان ضرر می کنند و پدیده شانس حذف می شود. همچنین، طول دوره جابجایی یا کف شکنی چاه ها برای همه یکسان شده و قدرت ارتباطات از بین رفته و تنها ضابطه حاکم می گردد. از دیگر مزایای این سیستم کاهش هزینه های آبکشی می باشد. علاوه بر این احتمال قطعی کامل آب حذف شده و خسارات وارده در این خصوص کاهش می یابد.  مقاله را با آیه ای از قرآن به پایان می بریم:

و (به یاد آورید) زمانی را که موسی برای قوم خویش، آب طلبید. به او گفتیم: «عصای خود را بر آن سنگ مخصوص بزن!» ناگاه دوازده چشمه آب از آن جوشید. آن گونه که هر طایفه (از طوایف دوازده گانه بنی اسرائیل)، چشمه خود را می شناختند (و گفتیم:) «از روزیِ خداوند بخورید و بیاشامید و در زمین به فساد نکوشید» ( سوره بقره، آیه۶۰).

دکتر محمد عبدالهی عزت آبادی، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات پسته کشور

ثبت دیدگاه