• امروز : پنج شنبه - ۹ فروردین - ۱۴۰۳
  • برابر با : Thursday - 28 March - 2024

سرمایه اجتماعی، پیش نیاز توسعه شهرستان انار

  • 18 آذر 1392 - 0:05
سرمایه اجتماعی، پیش نیاز توسعه شهرستان انار

به طور کلی سرمایه‌های یک جامعه را می‌توان به سه دسته تقسیم نمود.

نخست سرمایه های فیزیکی که شامل کلیه ابزارها و ساختارهای مورد استفاده در تولید می باشد. این ابزارها شامل جاده ها، سدها، ساختمان ها، منابع مالی، منابع طبیعی، و… است.

دوم، سرمایه انسانی که شامل نیروی کار ساده، متخصص، دانشمند، مدیر و … است. هر چند که این دو گروه از سرمایه، بسیار مهم می‌باشند اما در تقسیم بندهای جدید، سرمایه اجتماعی (دسته سوم) به عنوان مهمترین سرمایه به حساب می آید. دانشنامه ویکی پدیا سرمایه اجتماعی را به شرح زیر تعریف می‌‌کند:

“سرمایه اجتماعی مفهومی جامعه‌شناسی است که در تجارت، اقتصاد، علوم انسانی و بهداشت عمومی جهت اشاره به ارتباطات درون و مابین گروهی از آن استفاده می شود. اگر چه تعاریف مختلفی برای این مفهوم وجود دارد، اما در کل سرمایه اجتماعی به عنوان نوعی “علاج همه مشکلات” جامعه مدرن تلقی شده است. ایده اصلی این است که “شبکه‌های اجتماعی دارای ارزش هستند. همانطور که پیچگوشتی (سرمایه فیزیکی) یا تحصیلات دانشگاهی (سرمایه انسانی) هم به صورت فردی و هم در شکل جمعی می‌توانند موجب افزایش بهره وری شوند، ارتباطات اجتماعی هم بر بهره وری افراد و گروه ها تأثیر می‌گذارند”.

در این مقاله سعی می شود با ذکر چند مثال ساده، مفهوم سرمایه اجتماعی مشخص شده و ضرورت شکل گیری آن برای توسعه شهرستان انار مشخص گردد.

در شهرستان انار، بخش کشاورزی نقش اصلی را در حال حاضر بر عهده دارد. لذا در جهت توسعه شهرستان، افزایش توان تولید در این بخش همزمان با استفاده کمتر و بهتر از منابع کمیاب بویژه آب ضروری می باشد. در این خصوص، نیاز است تا از دیدگاه های کارشناسان و مهندسین کشاورزی در جهت افزایش تولید استفاده شود. برای این منظور، نیاز است تا فضای اعتماد، به عنوان رکن اساسی سرمایه اجتماعی، بین کشاورزان و مهندسین کشاورزی وجود داشته باشد. حال اگر این اعتماد وجود نداشته باشد و کشاورزان توصیه های مهندسین کشاورزی را تنها به منظور سود جویی و فروش محصولات کود و سم خود بدانند، چگونه می توان به این مهم دست یافت؟ یا در مقابل، مهندسین کشاورزی در صورت شکست ایده های خود، در عوض تلاش در رفع نقص، کشاورزان را مقصر دانسته و عمل نکردن دقیق آنها به توصیه ها را مسئله اصلی بدانند، چه زمانی مشکل رفع خواهد شد؟

همواره و در هر جامعه ای نیاز است که ملت از کسی حرف شنوی داشته باشند. در گذشته کدخدا این مهم را به انجام می رساند. در جوامع کنونی، دولت های ملی، محلی و شوراها این وظیفه را بر عهده دارند. حال اگر در جامعه ای زندگی کنیم که برای انتخاب اعضای شورا سر و دست می شکنند و در ظهر گرما در صف های چند صد متری ایستاده و رای می دهند اما بعد از انتخاب اعضای شورا، هیچ حاضر به اطاعت از دستورات آنها نیستند، چگونه می توان این جامعه را اداره کرد؟ برای مثال اگر نیاز باشد که برای حفاظت از منابع آب زیر زمینی، طرح جدیدی در شهرستان انار اجرا شود، مردم را از چه روشی بایستی تشویق به این کار نمود؟ اداره آبیاری، اگر مردم اعتماد نداشته باشند چه می شود؟ اداره کشاورزی، اگر گوش به حرفش ندهند؟ شورای اسلامی، اگر قبولش نداشته باشند؟ سیستم های سنتی شامل بزرگتر مداری و کدخدامنشی که منسوخ شده است. آیا می توان تمام توصیه ها و منع ها را با دادگاه و نیروی انتظامی به اجرا درآورد؟ آیا چنین سیستمی که سرمایه اجتماعی در آن پایین است، تا چند مدت می توان اداره نمود؟

نخبگان هر قوم، نقش اساسی در شکل گیری سرمایه اجتماعی در آن جامعه دارند. اگر نخبگان قومی، قدم برداشتن برای جامعه خود را در شان خود ندانند، سرنوشت آن قوم چه می شود؟ یا اگر مردم قومی، به توصیه های نخبگان خود به نوعی مشکوک باشند، چه سرنوشتی ایجاد خواهد شد؟ برای مثال اگر دانشمند قومی از سر دلسوزی به محض توصیه ای مفید، به فرصت طلبی جهت فرماندار شدن، استانداران شدن، نمایندگی شورا و مجلس متهم گردد، آیا حاضر است تا بار دیگر این کار را انجام دهد؟ یا اگر دانشمند قومی به محض ارائه توصیه ای، توسط گروه هایی از جامعه به تمسخر گرفته شود، آیا نبود سرمایه اجتماعی، باعث ناکارآیی سرمایه انسانی آن جامعه نخواهد شد؟

خلاصه کلام این که، برای توسعه شهرستان انار راهی جزء تقویت سرمایه اجتماعی و افزایش توان زندگی دسته جمعی نیست. این کار نیز میسر نمی شود مگر، هرکس در حد توان به کسانی که تحت نفوذش هستند توصیه کند: به همه کس اعتماد کنید مگر این که خلافش ثابت شود. اگر کسی به شما اعتماد کرد، کاری نکنید که از کارش پشیمان شود. همواره به جای سرپیچی و سرکشی، حرف شنوی و اطاعت را پیشه خود کنید. اگر می دانید، دانش خود را نشر دهید و اگر نمی دانید، دانشمندان را مسخره نکنید. خدمت به هموطن و همشهری را برای خود افت ندانسته بلکه افتخار بدانید. اگر ادارات دولتی نیز سعی کنند تا اعتماد مردم به خود را افزایش دهند، راه توسعه آسان تر خواهد شد. به امید آینده ای بهتر برای شهرستان انار، برای اندیشه بیشتر، آیه زیر از قرآن کریم تقدیم می شود:

 “و هنگامی که خبری امید بخش یا نگران کننده به آنها برسد، (بدون تحقیق،) آن را شایع می سازند; در حالی که اگر آن را به پیامبر و پیشوایانشان باز گردانند، کسانی که قدرت تشخیص کافی دارند، از ریشه های مسائل آگاه خواهند شد. (و به آنها اطلاع خواهند داد) و اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، همگی، جز عدّه کمی، از شیطان پیروی می کردید (و گمراه می  شدید)، (سوره نساء، آیه ۸۳).

 

دکتر محمد عبدالهی عزت‌آبادی

 

ثبت دیدگاه