• امروز : جمعه - ۱۰ فروردین - ۱۴۰۳
  • برابر با : Friday - 29 March - 2024

بحران آب در ایران جدی‌تر می‌شود / جنگ آب در راه است؟

  • 16 تیر 1393 - 0:10
بحران آب در ایران جدی‌تر می‌شود / جنگ آب در راه است؟

خبرگزاری ایرنا – بحران آب در ایران جدی تر می شود، جنگ آب در راه است؟

سرانه آب به اعضا هر نفر برای ایران طبق پیش بینی ها در سال ۱۴۰۰ به کمتر از ۱۴۰۰ مترمکعب در سال خواهد رسید و این به معنی ورود به بحران آبی است.

طبق آمارهای رسمی و به اعتقاد کارشناسان، ایران درآستانه بحران آب به سر می‌برد و طی سال‌های آینده تامین آب به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های کشوردربسیاری ازاستان ها، شهرها ومناطق تبدیل خواهد شد.

ایران از نظر جغرافیایی در بخش نیمه خشک و خشک جهان قرارگرفته به شکلی که میانگین بارش درایران حدود ۲۵۰ میلیمتراست درحالی که میانگین جهانی حدود ۸۵۰ میلیمتراست یعنی بیش ازسه برابرایران ،دراین گزارش تلاش شده تا به بحران ها و تنش های سیاسی و اجتماعی پیش روی ایران در داخل و خارج از مرزها درارتباط با کم بود آب پرداخته شود و نقش منابع آب در توسعه صنعتی و اقتصادی کشور مورد توجه و بررسی قرار گیرد.

البته همه این محدودیت ها درشرایطی اتفاق می افتد که ایران از نظرمدیریت منابع آبی و مصرف دربخش های مختلف هم با مشکلات بسیاری روبه رواست واتلاف منابع آب درایران دربخش های کشاورزی و شهری بسیار بالاتراز استانداردهای جهانی است. برای مثال طبق استاندارد جهانی میانگین مصرف آب به ازای هرنفردرشبانه روزحدود ۱۵۰ لیتراست درحالی که درایران این عدد بیش از ۲۵۰ لیتراست.

ازسوی دیگرمقایسه نحوه مدیریت منابع آب درکشور با استاندارهای جهانی نشان می دهد که مدیریت منابع و ذخایرآب کشورکه کالایی استراتژیک محسوب می شود، بسیار ضعیف است. طبق آمارهای وزارت نیرو درکشوراز۱۳۰میلیارد مترمکعب پتانسیل سالانه آب تجدید شونده ۹۲ درصد دربخش کشاورزی، ۶ درصد در بخش شرب شهری و روستایی و تنها ۲ درصد دربخش صنعت مصرف می شود درشرایطی که طبق میانگین جهانی سهم کشاورزی از پتانسیل منابع آب تجدید شونده ۷۰ درصد، سهم مصرف ۸ درصد و سهم صنعت ۲۲ درصد است.

آب چه نقشی در توسعه بخش صنعتی و اقتصادی دارد؟

توسعه صنعتی از راه اندازی کارگاه های کوچک تا ایجاد شهرک های صنعتی و کارخانه های بزرگ مادرمانند پتروشیمی وفولاد بدون منابع آب امکان پذیرنیست و ازهمین رو به اعتقاد کارشناسان کشورهایی می توانند در آینده از نظر صنعتی به سوی توسعه گام بردارند که منابع آبی کافی دراختیار داشته باشند و سهم مناسبی از منابع خود را به توسعه صنعتی اختصاص دهند. موضوعی که درتوسعه صنایع ایران رعایت نمی شود؛ ازیک سو درحاشیه شهرهایی که وضعیت چندان مطلوبی از نظرمنابع آبی ندارند، صنایع ای ایجاد می شود که وابستگی بسیاری به آب دارند و ازسوی دیگرهم دولت سهمی مناسب از منابع آبی کشور را به صنایع اختصاص نمی دهد.

درحال حاضرسهم آب مراکز صنعتی درایران حدود ۲.۶ میلیارد مترمکعب در سال است درحالی که طبق استاندارد جهانی این عدد باید ۲۸.۶ میلیارد مترمکعب باشد یعنی حدود ۱۱ برابربیشتر.

بررسی ها نشان می دهد تنها با مدیریت یکپارچه منابع آب کشور، داشتن چشم انداز مدیریت آب طی سال های آینده، اصلاح و تغییر روش های آبیاری کشاورزی از روش سنتی به روش مدرن و صرف جویی در منابع آب در تمام بخش ها و اختصاص سهم بیشتر منابع آب به بخش صنعتی می توان به توسعه صنایع امیدوار بود.

بحران آب و تنش های جانبی:

همچنین یک تحقیق موردی روی تنش آبی درمنطقه خشک و درحاشیه کویرگناباد دراستان خراسان نشان می دهد آب می تواند جرقه ای باشد برای درگیری های بی جهت میان اهالی منطقه به شکلی که درسال ۵۹ بین بخشی از اهالی گناباد با منطقه مجاورآن «کاخک» سربرداشت آب ازمنابع زیرزمینی درگیری مسلحانه پیش آمد و ۶ نفرکشته شدند.

بررسی های کارشناسان نشان می دهد که در مناطق کم آب و خشک درسال های پر باران درمجموع میزان تنش، درگیری و دعاوی قضایی کمترازسال های کم باران است. برهمین اساس بررسی های پرونده های قضایی درباره درگیری و مناقشات سرآب نشان می دهد که درتابستان ها که خشک سالی تاثیر بیشتری دارد و منابع آبی محدود تراست پرونده های قضایی بیشتری در این باره تشکیل می شود.

ازسوی دیگرمشکل کم آبی و آلودگی آب آشامیدنی می تواند تاثیرات گسترده ای را بر روند افزایش مهاجرت و تغییر مشاغل به دنبال داشته باشد. کارشناسان و مسئولان برای نمونه ازاصفهان نام می برند ومعتقدند خشک شدن آب زاینده رود طی سال های گذشته و نبود آب کافی برای کشاورزی درحاشیه رودخانه باعث از بین رفتن برخی مزارع، تغییرشغل کشاورزان و مهاجرت آن ها به شهر اصفهان شده است.

اما به اعتقاد کارشناسان تنش های اجتماعی به دلیل مشکلات آب درحالی در کشور رو به افزایش است که بررسی های منابع آب کشورنشان می دهد ایران از نظرمنابع و وضعیت ذخایر آبی درآینده با مشکلات بیشتری رو به رو خواهد شد و اگر کشوربا افزایش جمعیت رو به رو شود درسال های آینده از نظر تامین آب در وضعیت بحرانی قرارمی گیرد. در۹۰ سال گذشته با رشد جمعیت ازحدود۱۰ میلیون نفردرسال ۱۳۰۰ به بیش از۷۵ میلیون نفردر سال ۹۰ سرانه سهم آب کشوربه ازای هرنفرهم به شدت کاهش یافته است.

به طوری که پتانسیل آبی هر ایرانی درشروع این قرن شمسی ۱۳ هزارمترمکعب بوده که درسال ۱۳۴۰ به ۵۵۰۰ مترمکعب کاهش یافته و درسال ۱۳۵۶ و درآستانه انقلاب به ۳۴۰۰ مترمکعب رسیده و در سال ۱۳۶۷ به ۲۱۰۰ و در سال ۱۳۸۶ به ۱۹۰۰ مترمکعب رسیده است و اگر همین روند ادامه پیدا کند طبق پیش بینی ها در سال ۱۴۰۰ به کمتر از ۱۴۰۰ مترمکعب در سال خواهد رسید و این به معنی ورود به بحران آبی است.

طبق تحقیقات سازمان ملل تا سال ۲۰۲۵ تعداد کشورهایی که از کمبود آب رنج خواهند برد به ۳۰ کشور می رسد که ۱۸ کشور از میان آن ها درخاورمیانه و شمال آفریقا جای گرفته و این می تواند حساسیت منطقه خاورمیانه که ایران هم در آن جای گرفته برای بروز«جنگ آب» یا «جنگ پنهان» را در ده های آینده نشان دهد.

ثبت دیدگاه