۵ نظر
۱۶ فروردین ۱۳۹۴ - ۲۰:۱۶
بر خلاف بحث اولویت بندی آب به صورت عمومی که در مقاله گذشته بدان اشاره شد، از دید قرآن، آب های شیرین زیر زمینی تجدید ناپذیر تنها برای یک اولویت آفریده شده اند و آن شرب انسان ها می باشند.
در قرآن به وضوح ذکر شده است که حجم ذخایر تجدید ناپذیر آب شیرین درست به اندازه نیاز تقاضا کنندگان است. این تقاضا کنندگان نسل های گذشته، حال و آینده را شامل می شوند. واضح است که انسان برای ادای حق خلیفت الهی و رعایت امانت و به منظور فراهم آوردن شرایطی جهت دسترسی نسل های آینده به حقشان، راهی جزء بهره برداری پایدار و تنها به اندازه نیاز خود از این منابع ندارد. لذا جهت ارضای خواسته های سیری ناپذیر خود بایستی به سمت منابع دیگر روی آورد.
به عبارت دیگر، منابع تجدید ناپذیر تنها برای تامین نیاز های معیشتی و ضروری انسان های تمام نسلهای بشر است. لذا، منابع آب شیرین تجدید ناپذیر تنها برای شرب بایستی استفاده شود. این مسئله خود به نوعی حفاظت از محیط زیست است. زیرا اگر از منابع آب شیرین تجدیدناپذیر برای آبیاری استفاده شود سرچشمه منابع آب تجدید پذیر مثل باران مدرارا قطع می گردد. پس اولویت اول به طور همزمان به محیط زیست و شرب داده شده است.
مفاهیم قرآن نشان می دهد که استفاده از منابع آب شیرین تجدید ناپذیر برای سایر اولویت ها به غیر از شرب باعث قطع باران می گردد. در این زمینه خداوند می فرماید، هر وقت شما نا امید شوید برایتان باران می فرستم. این مسئله دلیل اقتصادی نیز دارد. تا زمانی که منابع دیگر (برای مثال منابع تجدید ناپذیر) در دسترس باشد احساس کمبود نکرده و ارزش آب را نمی دانند. این مسئله باعث تخریب منابع آب و تغییرات آب و هوایی و قطع باران های سودمند و پیاپی می گردد. این در حالی است که نزول باران های سیل آسا و خشکسالی ها ایجاد خواهد شد.
در قرآن برای آب های شیرین دریا اولویت های شرب، آبزی پروری، کشتیرانی (تجارت برای آب مجازی) و صنایع تزیینی ذکر شده است. در مقابل برای آب های شور دریا، اولویت شرب حذف گشته است.
قرآن سرنوشت حتمی عدم توجه به اولویت بندی های ذکر شده و تغییر آیات الهی را نیز به طور شفاف بیان کرده است. این سرنوشت، تخریب کمی و کیفی آب های در دسترس بشر است. افت آب های زیر زمینی، خشک شدن آب های سطحی و شور و تلخ شدن منابع، هر دو آب پیامد دخالت های بی حساب بشر و تغییر در آیات خداوند است.
به طور کلی می توان گفت که از دید قرآن، نخست بایستی از کل منابع آب شناخت کافی داشت. بعد از شناخت حجم و کیفیت کل منابع در دسترس، موارد کاربرد و سود آوری آنها را شناخته و برای هر نوع آب اولویت بندی مناسبی صورت داد. در نهایت با کنترل مداوم، پیگیر اثر فعالیت های انسان بر منابع و پیامد های آن بود. در این راستا پیگیری پایداری محیط زیست را مورد توجه قرار داد.
سوره حجر، آیات ۲۲ تا ۲۴
“ما بادها را براى بارور ساختن (ابرها) فرستادیم; و از آسمان آبى نازل کردیم، و شما را با آن سیراب ساختیم; در حالى که شما توانایى حفظ و نگهدارى آن را نداشتید. ماییم که زنده مى کنیم و مى میرانیم; و ماییم وارث (همه جهانیان). ما، هم از پیشینیان شما آگاه بودیم; و هم از آیندگان.”
سوره فصلت، آیه ۱۰
“او برفراز زمین کوههاى استوارى قرار داد و برکاتى در آن نهاد و مواد غذایى آن را مقدّر فرمود، ـ اینها همه در چهار روز [= چهار دوران ] بود ـ درست به اندازه نیاز تقاضا کنندگان.”
دکتر محمد عبدالهی عزت‌آبادی